| Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
|---|---|---|---|---|
| Tootähelgäli | Leidbildchen | |||
| Tootämäss | Totenmesse | (Requiem) | ||
| Tootämasä | Totenflecken | |||
| Tootäplangg | Totenplangg | am grossen Mythen | ||
| Tootäuur | Toten-Uhr | auch Tootäwurm (der pocht) | ||
| Tootävogel | Totenvogel | (Wiiggälä im Chiläwald) | ||
| Topf | Wort bisher ungebräuchlich, dafür > Chübäl, Becki, Hafä | |||
| Totsch | beschränkte breite Person | > Tatsch, Tütschi | ||
| Totz | Klotz | (Holz 1 m) Mz Tötz | ||
| trääf | treffend, trefflich | ä trääfi Antwoort > träffä | ||
| träägä | tragen | ich träägä, du treisch, är treid, mr träägid, trääg! träägid! ich treiti, ich ha ttreid 1555 hed züg us dem thal thregen > aa- ab- ii- uus- vär- zämä- | ||
| Träägär | Träger | > Briäf- Faanä- Himel- Hosä- Tortschä- - | ||
| träägät | tragend, trächtig | ä träägäti Chuä träägätä Schnee alt: tragent frowen | ||
| Träägi | Trage | (Traglast) Mz Träägänä | ||
| Trääm | Tram | (Sägeblock) mhd dram, tram vorstehende Balken am Haus | ||
| Trääsch | Trester, Obstbranntwein, Obstler | mhd trester | ||
| träffä | treffen | mhd treffen > truf, troffä, aaträffä, trääf | ||
| Träggabäli | Rückentraggeräte | (urspr. Astgabel) anderswo: Tschiferli, Reff mhd tregelin (Tragbahre) | ||
| Trämäl | Trämel | (Trämul) mhd tremel zur Säge zubereitete Holzstämme Trämäli: Holz, Tremel, Läden, Scheiter, Schindlen Hebel Tremel | ||
| Tränä | Träne(n) | mhd trene Tränäli > Augäwassär, nassi Augä | ||
| tränkä | tränken | ds Vee tränkä mhd trenken | ||
| Tränki | Tränkestelle, Tränkerecht | 1500 von trenkinen wegen > trinkä, Trunk, trunkä | ||
| Träntnä | Trentnen | altes Kartenspiel mit Grimassen > Flüsslä | ||
| Träsmärä | Alp Träsmeren | (dort vom Träsmärä Jörätönul) | ||
| trättä | treten | (Blasebalg, Orgelbalg, Spinnrad, Nähmaschine, Velo) > aa- ab- ii- uuf- uus- vär- | ||
| Trätti | Tretvorrichtung | |||
| trätzlä | trötzeln, trotzen | mhd tratzen | ||
| träupflä | träufeln, triefen | neu Trauffi, träuffle | ||
| Träupfli | Eierküchlein | (spiralig, gesüsst) eine Art Knöpfli, Die Kastenvögtin führte eine Wirtschaft,bei ihr ass man die besten Träupfli | ||
| tröögäli | trügerisch | (trüglich) BE troge > togät | ||
| tröölä | Ämter-Erschleichung | mhd troelen | ||
| tröölä | rollen, wälzen | (Trämel, Fässer) Tröölholz (Teigrolle, Wallholz) | ||
| Tröölägä | Alp Tröligen | (vgl Tröleten in Schongau LU) | ||
| Trööli | Flurname | |||
| tröchnä | trocknen | zum tröchnä uufhänkä ds Heu mag nüd tröchnä värtröchnä | ||
| Tröchni | Trockenheit | äs isch etz au ä Tröchni 1800 grosse Tröchne | ||
| trüäb | trübe | mhd trüebe trüäbs Wättär trüäbs Wassär trüäbä Moscht vgl ON Trübsee OW, Trübbach BE SG > luutär | ||
| Trüäbäl | Bodensatz | |||
| Trüägel | Steckholz mit Seil-Öse, Hemmkragen für Ziegen lat trochlea Gersau: Schwimmholz für Fischnetze BE Trüegle, trüeglet (verkrümmt) | |||
| Trüäglä | Steckholz mit Seil-Öse, Hemmkragen für Ziegen lat trochlea Gersau: Schwimmholz für Fischnetze BE Trüegle, trüeglet (verkrümmt) | |||
| trüäjä | gedeihen, dick werden | mhd druo (Frucht), trüejen (Frucht treiben) är trüäd är hed trüäd trüähafts Graas UR NW triiäjä 1561 ein Schwein verhext, dass es nit trüen solle > truuä | ||
| trüü | treu | mhd triuwe ä trüüi Seel ä trüüä Hund Trüüi (Treue) 1288 under der Triuwe 1424 getrüwlich | ||
| Trüübäl | (-ul) ä jungä Trüübel (unreifer Kerl, Flegel) mhd tribel | |||
| trüllä | runddrehen,hartnäckig sein | Ankäliirä trüllä, Näppär trüllä > drääjä mhd trüllen | ||
| Trülli | Dreh-Einrichtung | (Folter, Dreh-Durchlass, Mühle), verdrehter Kerl vgl. ON Trüllental LU, Trüllikon ZH (vgl. mhd trülle(r) = Gaukler, Kuppler, Hure, Kupplerin) | ||
| Trümäl | Schwindelanfall | |||
| Trümmäl | Schwindelanfall, Unentschlossener | mhd türmel vgl ital tremolo, Val Tremola, BE Trümmelbach | ||
| trümmlä | schwindlig werden | mhd trümlen äs faad mr afä trümmlä | ||
| trümmlig | schwindlig | äs isch mr trümmlig | ||
| Trümpi | Maultrommel | (mhd trump) Familienname Trümpy |
| Dialekt: | Tootähelgäli |
| Deutsch: | Leidbildchen |
| Dialekt: | Tootämäss |
| Deutsch: | Totenmesse |
| (Requiem) | |
| Dialekt: | Tootämasä |
| Deutsch: | Totenflecken |
| Dialekt: | Tootäplangg |
| Deutsch: | Totenplangg |
| am grossen Mythen | |
| Dialekt: | Tootäuur |
| Deutsch: | Toten-Uhr |
| auch Tootäwurm (der pocht) | |
| Dialekt: | Tootävogel |
| Deutsch: | Totenvogel |
| (Wiiggälä im Chiläwald) | |
| Dialekt: | Topf |
| Deutsch: | |
| Wort bisher ungebräuchlich, dafür > Chübäl, Becki, Hafä | |
| Dialekt: | Totsch |
| Deutsch: | beschränkte breite Person |
| > Tatsch, Tütschi | |
| Dialekt: | Totz |
| Deutsch: | Klotz |
| (Holz 1 m) Mz Tötz | |
| Dialekt: | trääf |
| Deutsch: | treffend, trefflich |
| ä trääfi Antwoort > träffä | |
| Dialekt: | träägä |
| Deutsch: | tragen |
| ich träägä, du treisch, är treid, mr träägid, trääg! träägid! ich treiti, ich ha ttreid 1555 hed züg us dem thal thregen > aa- ab- ii- uus- vär- zämä- | |
| Dialekt: | Träägär |
| Deutsch: | Träger |
| > Briäf- Faanä- Himel- Hosä- Tortschä- - | |
| Dialekt: | träägät |
| Deutsch: | tragend, trächtig |
| ä träägäti Chuä träägätä Schnee alt: tragent frowen | |
| Dialekt: | Träägi |
| Deutsch: | Trage |
| (Traglast) Mz Träägänä | |
| Dialekt: | Trääm |
| Deutsch: | Tram |
| (Sägeblock) mhd dram, tram vorstehende Balken am Haus | |
| Dialekt: | Trääsch |
| Deutsch: | Trester, Obstbranntwein, Obstler |
| mhd trester | |
| Dialekt: | träffä |
| Deutsch: | treffen |
| mhd treffen > truf, troffä, aaträffä, trääf | |
| Dialekt: | Träggabäli |
| Deutsch: | Rückentraggeräte |
| (urspr. Astgabel) anderswo: Tschiferli, Reff mhd tregelin (Tragbahre) | |
| Dialekt: | Trämäl |
| Deutsch: | Trämel |
| (Trämul) mhd tremel zur Säge zubereitete Holzstämme Trämäli: Holz, Tremel, Läden, Scheiter, Schindlen Hebel Tremel | |
| Dialekt: | Tränä |
| Deutsch: | Träne(n) |
| mhd trene Tränäli > Augäwassär, nassi Augä | |
| Dialekt: | tränkä |
| Deutsch: | tränken |
| ds Vee tränkä mhd trenken | |
| Dialekt: | Tränki |
| Deutsch: | Tränkestelle, Tränkerecht |
| 1500 von trenkinen wegen > trinkä, Trunk, trunkä | |
| Dialekt: | Träntnä |
| Deutsch: | Trentnen |
| altes Kartenspiel mit Grimassen > Flüsslä | |
| Dialekt: | Träsmärä |
| Deutsch: | Alp Träsmeren |
| (dort vom Träsmärä Jörätönul) | |
| Dialekt: | trättä |
| Deutsch: | treten |
| (Blasebalg, Orgelbalg, Spinnrad, Nähmaschine, Velo) > aa- ab- ii- uuf- uus- vär- | |
| Dialekt: | Trätti |
| Deutsch: | Tretvorrichtung |
| Dialekt: | trätzlä |
| Deutsch: | trötzeln, trotzen |
| mhd tratzen | |
| Dialekt: | träupflä |
| Deutsch: | träufeln, triefen |
| neu Trauffi, träuffle | |
| Dialekt: | Träupfli |
| Deutsch: | Eierküchlein |
| (spiralig, gesüsst) eine Art Knöpfli, Die Kastenvögtin führte eine Wirtschaft,bei ihr ass man die besten Träupfli | |
| Dialekt: | tröögäli |
| Deutsch: | trügerisch |
| (trüglich) BE troge > togät | |
| Dialekt: | tröölä |
| Deutsch: | Ämter-Erschleichung |
| mhd troelen | |
| Dialekt: | tröölä |
| Deutsch: | rollen, wälzen |
| (Trämel, Fässer) Tröölholz (Teigrolle, Wallholz) | |
| Dialekt: | Tröölägä |
| Deutsch: | Alp Tröligen |
| (vgl Tröleten in Schongau LU) | |
| Dialekt: | Trööli |
| Deutsch: | |
| Flurname | |
| Dialekt: | tröchnä |
| Deutsch: | trocknen |
| zum tröchnä uufhänkä ds Heu mag nüd tröchnä värtröchnä | |
| Dialekt: | Tröchni |
| Deutsch: | Trockenheit |
| äs isch etz au ä Tröchni 1800 grosse Tröchne | |
| Dialekt: | trüäb |
| Deutsch: | trübe |
| mhd trüebe trüäbs Wättär trüäbs Wassär trüäbä Moscht vgl ON Trübsee OW, Trübbach BE SG > luutär | |
| Dialekt: | Trüäbäl |
| Deutsch: | Bodensatz |
| Dialekt: | Trüägel |
| Deutsch: | |
| Steckholz mit Seil-Öse, Hemmkragen für Ziegen lat trochlea Gersau: Schwimmholz für Fischnetze BE Trüegle, trüeglet (verkrümmt) | |
| Dialekt: | Trüäglä |
| Deutsch: | |
| Steckholz mit Seil-Öse, Hemmkragen für Ziegen lat trochlea Gersau: Schwimmholz für Fischnetze BE Trüegle, trüeglet (verkrümmt) | |
| Dialekt: | trüäjä |
| Deutsch: | gedeihen, dick werden |
| mhd druo (Frucht), trüejen (Frucht treiben) är trüäd är hed trüäd trüähafts Graas UR NW triiäjä 1561 ein Schwein verhext, dass es nit trüen solle > truuä | |
| Dialekt: | trüü |
| Deutsch: | treu |
| mhd triuwe ä trüüi Seel ä trüüä Hund Trüüi (Treue) 1288 under der Triuwe 1424 getrüwlich | |
| Dialekt: | Trüübäl |
| Deutsch: | |
| (-ul) ä jungä Trüübel (unreifer Kerl, Flegel) mhd tribel | |
| Dialekt: | trüllä |
| Deutsch: | runddrehen,hartnäckig sein |
| Ankäliirä trüllä, Näppär trüllä > drääjä mhd trüllen | |
| Dialekt: | Trülli |
| Deutsch: | Dreh-Einrichtung |
| (Folter, Dreh-Durchlass, Mühle), verdrehter Kerl vgl. ON Trüllental LU, Trüllikon ZH (vgl. mhd trülle(r) = Gaukler, Kuppler, Hure, Kupplerin) | |
| Dialekt: | Trümäl |
| Deutsch: | Schwindelanfall |
| Dialekt: | Trümmäl |
| Deutsch: | Schwindelanfall, Unentschlossener |
| mhd türmel vgl ital tremolo, Val Tremola, BE Trümmelbach | |
| Dialekt: | trümmlä |
| Deutsch: | schwindlig werden |
| mhd trümlen äs faad mr afä trümmlä | |
| Dialekt: | trümmlig |
| Deutsch: | schwindlig |
| äs isch mr trümmlig | |
| Dialekt: | Trümpi |
| Deutsch: | Maultrommel |
| (mhd trump) Familienname Trümpy | |