Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
schwimmä | schwimmen | mhd swimmen gschwummä > Schwumm | ||
schwindä | schwinden | (ohnmächtig werden) gschwundä z schwindä schlaa: bewusslos schlagen (auch zgwindä, zgschwindä) > vär- gschwind | ||
Schwindel | Taumel | ( > Trümmel ), Betrug ( > Bschiss) | ||
schwindlä | schwindeln | (betrügen) (schwindlig > trümmlig) | ||
Schwindsucht | alter Name für allerlei (meist Tuberkulose) > Uusdeerig | |||
schwingä | schwingen | mhd swingen (Bäsä, Faanä, Niidlä, Wannä, Wösch) i schwung, ha gschwungä | ||
Schwingä | Ringkampf der Bauern und Älpler d Schwingär gand gu schwingä as Schwingfäscht > Schwung | |||
Schwirä | Schwirre | (Uferpfahl, Steckholz) mhd swire: dass man in kein Wasser Schwyren schlachen soll bis .. Predigers Joseb reiste allein und zu Fuss ins Wallis: i bi ä chli dä Schwirä nachä! | ||
Schwirbälä | Kurbel | mhd swirren schwirren > Schwibälä | ||
Schwitz | Schweiss | |||
schwitzä | schwitzen | mhd switzen schwitzä wenä Suu gschwitzt, värschwitzä | ||
Schwitzwasser | Schweiss, Kondenswasser | |||
Schwumm | Schwamm | Schwümm, Schwümmli 1) Schwamm mhd swamm (Wasser aufnehmend), 2) Pilzsorte 3) Schwimmstil: Rüggä-, Brust- | ||
Schwung | beim Schwingen Schwüng, Schwüngli > Umschwung, schwingä | |||
Seckäl | Säckel | mhd seckel > Gäld-, Schtiär- Verkl. Seckli GL BLS Seggel, Seggli > Sack | ||
Seckälmeischter | Säckelmeister, Geldverwalter | (heute noch bei OA, Bezirk, Gemeinde) | ||
secklä | laufen, rennen | (sodass der Säckel hin und her schlägt) > värsecklä | ||
see | sieh an | mhd sê 1) halt! see daa! see nüüd! see duu! see etz einisch! 2) sieh! see chasch äs? see zeig einisch! | ||
See | See | a See appä = nach Brunnen > Glattalpsee | ||
Seeä | Mehrzahl von See | |||
Seebä | Seewen | SZ uf Seebä-n-appä z Seebä undä vgl Nüseeben (Oberiberg), Familienname Seeber | ||
Seebäärg | Seeberg | (Flurname) | ||
Seebuäbä | die am See wohnen | |||
seechtä | alte Art Wäsche mit Aschenlauge zu waschen dass nieman im Huus sechten soll | |||
Seel | Seele | neu: ä Seel vo Mäntsch | ||
Seelä | Seelen | kä Seelä Mäntsch muättärseelä älei -altaar, -mäss, -sunntig, -vogt: > aarmi Seelä, Allärseelä | ||
Seeli | kleiner See | (1388 Schribers Seüwlin) > Blind, Düürr, Pumper, Silbärä, Träsmärä | ||
Seeri | Entzündung | seeri Huut (zart) vgl. versehren, unversehrt | ||
sefänä | murksen | Muo: “rächt sagä, nüd bloss sefenä!” | ||
Sefi | Sebenbaum | lat sabina mhd sevenboum Thuja, Friedhofpflanze, Weihwasserwedel NW Seefi | ||
Seich | Harn, Urin | Wasser aus der Blase mhd seich -blätz (Schontuch im Bett) -tätsch (Lache am Boden) -schütz (Wasserkennel aus der Alphütte Huärä Seich! = Scheisse! (vgl mhd hochseicher = hochmütiger!) | ||
seichä | Wasser lassen (urinieren) | mhd seichen auch: regnen aaseichä: wörtlich, bildlich > Bettseichär, seikälä, brünzlä Ein Geistlicher wurde in der Bahnhoftoilette verhöhnt: so, müänd diä Pfaffä au gu seichä! Antwort: ja, mr land halt dr Seich nüd obä uusä! | ||
seifärä | seifern | Flüssiges aus einer Wunde (mhd seifer = Geifer, Speichel) | ||
Seigel | Leitersprosse | mhd seigel (Seigul) Ds Schuänis Thummäs heig einisch äsonä schwääri Buurdi iitreid, as är alli Seigel appätrampät heig, abär mid dr Buurdi siig är gliich inä! | ||
seikälä | nach Seich riechen | frünär heds a allä Oortä gseikälät > Seich | ||
Seil | Seil | mhd seil, sil Seilär = Seilmacher Seili kl. Seil > Hälslig, Siil | ||
seilä | Seile machen, Heu usw. mit einem Seil herunterlassen | |||
seiligumpä | seilspringen | |||
seilriitä | seilschaukeln | Jörliäni > riitseilä | ||
seilschpannä | Hochzeitsbrauch, um Geschenke zu erzwingen | |||
Seilschtock | Seilstock | (Flurname) | ||
Seiltänzär | Seiltänzer | ds Predigärs zwee sind zmitzt im Summär mid emä Horämänär obsi: miär müänd dänk üüsä Seiltänzär gu holä! > Voorsiitä | ||
Seipfä | Seife | ahd seipfa | ||
Seipfäblaatärä | Seifenblase | > Blaatärä | ||
Seipfäblaatärä | Seifenblase | |||
seipfnä | einseifen | |||
Sekreet | Abtritt, WC | |||
Selgis | Flurname Selgissär: Leute vom Selgis | |||
Seppälärs | Familienbeiname der Schelbert auch Seppis | |||
Serwälä | Volkswurst | frz cervelas Duden: Zervelatwurst |
Dialekt: | schwimmä |
Deutsch: | schwimmen |
mhd swimmen gschwummä > Schwumm | |
Dialekt: | schwindä |
Deutsch: | schwinden |
(ohnmächtig werden) gschwundä z schwindä schlaa: bewusslos schlagen (auch zgwindä, zgschwindä) > vär- gschwind | |
Dialekt: | Schwindel |
Deutsch: | Taumel |
( > Trümmel ), Betrug ( > Bschiss) | |
Dialekt: | schwindlä |
Deutsch: | schwindeln |
(betrügen) (schwindlig > trümmlig) | |
Dialekt: | Schwindsucht |
Deutsch: | |
alter Name für allerlei (meist Tuberkulose) > Uusdeerig | |
Dialekt: | schwingä |
Deutsch: | schwingen |
mhd swingen (Bäsä, Faanä, Niidlä, Wannä, Wösch) i schwung, ha gschwungä | |
Dialekt: | Schwingä |
Deutsch: | |
Ringkampf der Bauern und Älpler d Schwingär gand gu schwingä as Schwingfäscht > Schwung | |
Dialekt: | Schwirä |
Deutsch: | Schwirre |
(Uferpfahl, Steckholz) mhd swire: dass man in kein Wasser Schwyren schlachen soll bis .. Predigers Joseb reiste allein und zu Fuss ins Wallis: i bi ä chli dä Schwirä nachä! | |
Dialekt: | Schwirbälä |
Deutsch: | Kurbel |
mhd swirren schwirren > Schwibälä | |
Dialekt: | Schwitz |
Deutsch: | Schweiss |
Dialekt: | schwitzä |
Deutsch: | schwitzen |
mhd switzen schwitzä wenä Suu gschwitzt, värschwitzä | |
Dialekt: | Schwitzwasser |
Deutsch: | Schweiss, Kondenswasser |
Dialekt: | Schwumm |
Deutsch: | Schwamm |
Schwümm, Schwümmli 1) Schwamm mhd swamm (Wasser aufnehmend), 2) Pilzsorte 3) Schwimmstil: Rüggä-, Brust- | |
Dialekt: | Schwung |
Deutsch: | |
beim Schwingen Schwüng, Schwüngli > Umschwung, schwingä | |
Dialekt: | Seckäl |
Deutsch: | Säckel |
mhd seckel > Gäld-, Schtiär- Verkl. Seckli GL BLS Seggel, Seggli > Sack | |
Dialekt: | Seckälmeischter |
Deutsch: | Säckelmeister, Geldverwalter |
(heute noch bei OA, Bezirk, Gemeinde) | |
Dialekt: | secklä |
Deutsch: | laufen, rennen |
(sodass der Säckel hin und her schlägt) > värsecklä | |
Dialekt: | see |
Deutsch: | sieh an |
mhd sê 1) halt! see daa! see nüüd! see duu! see etz einisch! 2) sieh! see chasch äs? see zeig einisch! | |
Dialekt: | See |
Deutsch: | See |
a See appä = nach Brunnen > Glattalpsee | |
Dialekt: | Seeä |
Deutsch: | |
Mehrzahl von See | |
Dialekt: | Seebä |
Deutsch: | Seewen |
SZ uf Seebä-n-appä z Seebä undä vgl Nüseeben (Oberiberg), Familienname Seeber | |
Dialekt: | Seebäärg |
Deutsch: | Seeberg |
(Flurname) | |
Dialekt: | Seebuäbä |
Deutsch: | die am See wohnen |
Dialekt: | seechtä |
Deutsch: | |
alte Art Wäsche mit Aschenlauge zu waschen dass nieman im Huus sechten soll | |
Dialekt: | Seel |
Deutsch: | Seele |
neu: ä Seel vo Mäntsch | |
Dialekt: | Seelä |
Deutsch: | Seelen |
kä Seelä Mäntsch muättärseelä älei -altaar, -mäss, -sunntig, -vogt: > aarmi Seelä, Allärseelä | |
Dialekt: | Seeli |
Deutsch: | kleiner See |
(1388 Schribers Seüwlin) > Blind, Düürr, Pumper, Silbärä, Träsmärä | |
Dialekt: | Seeri |
Deutsch: | Entzündung |
seeri Huut (zart) vgl. versehren, unversehrt | |
Dialekt: | sefänä |
Deutsch: | murksen |
Muo: “rächt sagä, nüd bloss sefenä!” | |
Dialekt: | Sefi |
Deutsch: | Sebenbaum |
lat sabina mhd sevenboum Thuja, Friedhofpflanze, Weihwasserwedel NW Seefi | |
Dialekt: | Seich |
Deutsch: | Harn, Urin |
Wasser aus der Blase mhd seich -blätz (Schontuch im Bett) -tätsch (Lache am Boden) -schütz (Wasserkennel aus der Alphütte Huärä Seich! = Scheisse! (vgl mhd hochseicher = hochmütiger!) | |
Dialekt: | seichä |
Deutsch: | Wasser lassen (urinieren) |
mhd seichen auch: regnen aaseichä: wörtlich, bildlich > Bettseichär, seikälä, brünzlä Ein Geistlicher wurde in der Bahnhoftoilette verhöhnt: so, müänd diä Pfaffä au gu seichä! Antwort: ja, mr land halt dr Seich nüd obä uusä! | |
Dialekt: | seifärä |
Deutsch: | seifern |
Flüssiges aus einer Wunde (mhd seifer = Geifer, Speichel) | |
Dialekt: | Seigel |
Deutsch: | Leitersprosse |
mhd seigel (Seigul) Ds Schuänis Thummäs heig einisch äsonä schwääri Buurdi iitreid, as är alli Seigel appätrampät heig, abär mid dr Buurdi siig är gliich inä! | |
Dialekt: | seikälä |
Deutsch: | nach Seich riechen |
frünär heds a allä Oortä gseikälät > Seich | |
Dialekt: | Seil |
Deutsch: | Seil |
mhd seil, sil Seilär = Seilmacher Seili kl. Seil > Hälslig, Siil | |
Dialekt: | seilä |
Deutsch: | |
Seile machen, Heu usw. mit einem Seil herunterlassen | |
Dialekt: | seiligumpä |
Deutsch: | seilspringen |
Dialekt: | seilriitä |
Deutsch: | seilschaukeln |
Jörliäni > riitseilä | |
Dialekt: | seilschpannä |
Deutsch: | |
Hochzeitsbrauch, um Geschenke zu erzwingen | |
Dialekt: | Seilschtock |
Deutsch: | Seilstock |
(Flurname) | |
Dialekt: | Seiltänzär |
Deutsch: | Seiltänzer |
ds Predigärs zwee sind zmitzt im Summär mid emä Horämänär obsi: miär müänd dänk üüsä Seiltänzär gu holä! > Voorsiitä | |
Dialekt: | Seipfä |
Deutsch: | Seife |
ahd seipfa | |
Dialekt: | Seipfäblaatärä |
Deutsch: | Seifenblase |
> Blaatärä | |
Dialekt: | Seipfäblaatärä |
Deutsch: | Seifenblase |
Dialekt: | seipfnä |
Deutsch: | einseifen |
Dialekt: | Sekreet |
Deutsch: | Abtritt, WC |
Dialekt: | Selgis |
Deutsch: | |
Flurname Selgissär: Leute vom Selgis | |
Dialekt: | Seppälärs |
Deutsch: | |
Familienbeiname der Schelbert auch Seppis | |
Dialekt: | Serwälä |
Deutsch: | Volkswurst |
frz cervelas Duden: Zervelatwurst | |