Muotathaler Dialekt Schriftsprache Erläuterung Foto Audio
SchtiäräaugäSpiegeleier
SchtiärägrindStierkopf, Setzkopfanderswo Munigrind -
schtiärägrindlätrotzen, trötzeln
schtichstich!> schtächä, Schtiich
SchtichälStichel(Stecheisen) (ul)
schtickästickenSchtickär, Schtikärii
SchtickälStickel(Bohnenstange), langer Mensch mhd stickel
SchtifälStiefelmhd stival ital stivale Schtifäli nüd im Schtifel schtifelsinnig -chnächt, aaschtiflä, gschtiflät
SchtiftStift1) Stift (Stachel, Spitze) mhd stift > Bliischtift 2) Stiftung: Stift Einsiedeln Gschtift 3) Lehrling: aus jüdisch stif = Junge, Halbwüchsiger
schtiftästiften (spenden),Lehre machenSchtifti Lehre > gschtiftät
Schtiftsjaarziggestiftetes Jahrzeit> Jaarzig, Gschtift
SchtiichStichmhd stich 1) Mässär-, Wäschpi- vgl Kunstgewerbe: Kupferstich, Holzstich > schtächä 2) Krankheit: Lunggä-, Häärz-, Sunnä- am Stiich gestorben (+ Illgau 1702): heimli Schtiich = Lungenentzündung 3) Missgeschmack: der Moscht, der Wii hed ä Schtiich 4) bildlich: kä Schtiich ghöörä, gsee, schlaaffä kein Stichlein, kein bisschen 5) Schiessen, Jassen: Schtiich = Treffer > Uus-schtiich
Schtiif-Stief--mutter, -vater, -kinder, -mütterlein anderswo Schtüüf-
schtiiffsteiffrüher ungebräuchlich > gschtabät
schtiigästeigenmdh stîgen neu: bäärgschtiigä, i dr Schuäl schtiigä, sonst uufägaa: ufs Dach, ufä Baum, ufä Bäärg neu: begreifen,wütend werden vgl. Familienname Steiger, Styger > Schteigär, Schtägä
SchtiilStiel(Stengel) lat stilus, mhd stil Biräschtiil, Bäsäschtiil vgl Stil: Schreibstift (stilus), Schreib-Stil, Kunst-Stil, stilvoll
schtiilämit einem Stiel versehen> gschtiilät, höchgschtiilät, ungschtiilät
schtiirbstirb!Ä Maa hed scho äs paarmal di letscht Öölig ghaa und hed si widär wellä,da said d Frau: schtiirb etz zeerscht einisch!
SchtiirzelKrautstielmhd sterzel (Strunk) äs hed nur nu Schtiirzul (ii tief)
Schtiizlischwanzartiger Ausguss, SchnabelkrügleinÖölschtiirzli, Mäss-Schtiizli
schtillstillmhd stille bis schtill! sind einisch schtill! müüslischtill > liislig
schtillästillen(si schtillt: gibt Milch, si schtilt: sie stiehlt) > schweiggä
SchtilliStillejee wel ä Schtilli isch äs daa!
Schtillmässstille Messe(früher)
schtillnärstillerdas Gööfli isch viil däs schtillnär weder disäs!
SchtillschtändärStillständer, Behörde im Ausstand
SchtimmStimmeä luuti Schtimm äs Schtimmli d Schtimm abgää
schtimmästimmig (richtig) sein,einstimmen,Stimme abgeben in AbstimmungI bi einisch mit em Uschi gu schtimmä,dä fraagts woni uusä choo bi: schtimmts etz? gschtimmt, gschtummä > Abschtimmig
schtinkästinkenmhd stinken (mhd auch gut riechen z. B. 870: Rosen stinken süsse, vgl schmecken und schmöckä) schtinkä wenä fuuli Schiissä äs schtunk nu mee gschtunkä gestunken neu: es stinkt mir Stinkblumen
Schtirgälweibliche Kitze, Zwitter, Spottname für Mädchen> Schtrigäli
Schtockmhd stock Mz Schtöck, Kl. Schtöckli urspr. Baumstrunk, davon Flur- und Gebirgsname Stock Hausname Stock (auch Gefängnis) > Ankä- Bild- Bluämä- Brunnä- Heu- Mischt- Opfer- Zucker- weiter: Schtock und Schtöck beim Jassen,Stockfisch,ab Stock kaufen,Schtockzänd, gschtockts Bluät (Spazier- Ski- > Schtäckä,Kartoffelstock > Gumälischtunggis)
schtocknäWurzelstöcke ausgraben und zerkleinern zu Brennholz,aufstocken(Anken, Heu, Mist)
SchtoffStoff(Tuch), Materie neu: Haschisch usw.
SchtoffläStoppeln, Stupfelnlat stipula mhd stuppel BE Stufle, Stöffel
schtoflämit hohen Beinen herumstoppeln, strampelnschtöfälä Kinder beim Velofahren > Heuschtöfel
SchtolläStollenmhd stolle 1) Pfosten, pfostenartiges Gebäck (Stulle) 2) wagrecht in den Berg getriebener Gang, 3) Klumpen: Flurname uf dä Schtöllä (Rätschthal) Schneeklumpen an Schuhen und Skiern gschtöllnät Schuä, Schii
schtolzstolzbisher ungebräuchliches Wort > wääch, sich meinä
SchtoosStossmhd stoz 1) Stoss, Streit, Haufe vgl An-, Degen-, Wind-, Horn-, Baggen-, Holz-, Hosen- -karren, -gebet, -seufzer in alten Urkunden: 1414 stösse oder krieg 1492 stöss und spän Viehwirtschaft: 1 Stoss = Weide für 1 Kuh (in Gülten: Kuhstösse) FN Stoss, Stössel, Baggenstos 2) Flurname Stoos (Morschach/Muotathal) 1322 an dem Stoisse vgl. Stoos AR Zwee Häxä hend einisch wellä d Flüä zämäschtoossä und äsoo ds Muätitaal värtränkä,dä hed di eint ghört (wil ds Bättglöggli glüütät hed) und di andär hed grüäft: schtooss, schtooss! - drum heissts etz det obä Schtoos! -
SchtoosbachBach, der vom Stoos kommt, oder stossweise kommt
schtoossästossen, schiebenmhd stôzen dr Schnee schtoosst, Biili stoossid, Müüs schtoossid 1457 so zween mit Güteren aneinanderen stossen > aa- appä- anä- fürä- inä- uufä- uusä- zämä-
SchtoosschtangäStossstange(für Hagpforte, neu für Auto)
SchtoostruckäSchublade
schtopfästopfenmhd stopfen (Löcher, Strümpfe, Pfeife) gschtopfät Schtopfär > inä- uus- vär- schoppä
schtoppäStop(engl)
SchtoräStore, Sommer-Vorhang, Rollladen
SchtorzäAusgussdr Schtorzä obsi haa: unterlegen sein
SchtotzäStotzmhd stotze Baumstrunk, Rindskeule, grosses Trinkglas
schtotzigsteil, ansteigendvgl stutzig (BE unerwartet, unverschämt, ohne Umschweife) Schtotzig Schtaldä > Schtutz, gääch
SchträälSträhl(Kamm) mhd strael > Schtrigel, Chammä Familienname Strehler vgl Strehlgasse SZ
schträäläkämmenmhd strae­len gang di einisch gu schträälä! ungschträälät 1522 Gyren strälen und striglen (Zürcher Spottgedicht)
Dialekt:Schtiäräaugä
Deutsch:Spiegeleier
Dialekt:Schtiärägrind
Deutsch:Stierkopf, Setzkopf
anderswo Munigrind -
Dialekt:schtiärägrindlä
Deutsch:trotzen, trötzeln
Dialekt:schtich
Deutsch:stich!
> schtächä, Schtiich
Dialekt:Schtichäl
Deutsch:Stichel
(Stecheisen) (ul)
Dialekt:schtickä
Deutsch:sticken
Schtickär, Schtikärii
Dialekt:Schtickäl
Deutsch:Stickel
(Bohnenstange), langer Mensch mhd stickel
Dialekt:Schtifäl
Deutsch:Stiefel
mhd stival ital stivale Schtifäli nüd im Schtifel schtifelsinnig -chnächt, aaschtiflä, gschtiflät
Dialekt:Schtift
Deutsch:Stift
1) Stift (Stachel, Spitze) mhd stift > Bliischtift 2) Stiftung: Stift Einsiedeln Gschtift 3) Lehrling: aus jüdisch stif = Junge, Halbwüchsiger
Dialekt:schtiftä
Deutsch:stiften (spenden),Lehre machen
Schtifti Lehre > gschtiftät
Dialekt:Schtiftsjaarzig
Deutsch:gestiftetes Jahrzeit
> Jaarzig, Gschtift
Dialekt:Schtiich
Deutsch:Stich
mhd stich 1) Mässär-, Wäschpi- vgl Kunstgewerbe: Kupferstich, Holzstich > schtächä 2) Krankheit: Lunggä-, Häärz-, Sunnä- am Stiich gestorben (+ Illgau 1702): heimli Schtiich = Lungenentzündung 3) Missgeschmack: der Moscht, der Wii hed ä Schtiich 4) bildlich: kä Schtiich ghöörä, gsee, schlaaffä kein Stichlein, kein bisschen 5) Schiessen, Jassen: Schtiich = Treffer > Uus-schtiich
Dialekt:Schtiif-
Deutsch:Stief-
-mutter, -vater, -kinder, -mütterlein anderswo Schtüüf-
Dialekt:schtiiff
Deutsch:steif
früher ungebräuchlich > gschtabät
Dialekt:schtiigä
Deutsch:steigen
mdh stîgen neu: bäärgschtiigä, i dr Schuäl schtiigä, sonst uufägaa: ufs Dach, ufä Baum, ufä Bäärg neu: begreifen,wütend werden vgl. Familienname Steiger, Styger > Schteigär, Schtägä
Dialekt:Schtiil
Deutsch:Stiel
(Stengel) lat stilus, mhd stil Biräschtiil, Bäsäschtiil vgl Stil: Schreibstift (stilus), Schreib-Stil, Kunst-Stil, stilvoll
Dialekt:schtiilä
Deutsch:mit einem Stiel versehen
> gschtiilät, höchgschtiilät, ungschtiilät
Dialekt:schtiirb
Deutsch:stirb!
Ä Maa hed scho äs paarmal di letscht Öölig ghaa und hed si widär wellä,da said d Frau: schtiirb etz zeerscht einisch!
Dialekt:Schtiirzel
Deutsch:Krautstiel
mhd sterzel (Strunk) äs hed nur nu Schtiirzul (ii tief)
Dialekt:Schtiizli
Deutsch:schwanzartiger Ausguss, Schnabelkrüglein
Öölschtiirzli, Mäss-Schtiizli
Dialekt:schtill
Deutsch:still
mhd stille bis schtill! sind einisch schtill! müüslischtill > liislig
Dialekt:schtillä
Deutsch:stillen
(si schtillt: gibt Milch, si schtilt: sie stiehlt) > schweiggä
Dialekt:Schtilli
Deutsch:Stille
jee wel ä Schtilli isch äs daa!
Dialekt:Schtillmäss
Deutsch:stille Messe
(früher)
Dialekt:schtillnär
Deutsch:stiller
das Gööfli isch viil däs schtillnär weder disäs!
Dialekt:Schtillschtändär
Deutsch:Stillständer, Behörde im Ausstand
Dialekt:Schtimm
Deutsch:Stimme
ä luuti Schtimm äs Schtimmli d Schtimm abgää
Dialekt:schtimmä
Deutsch:stimmig (richtig) sein,einstimmen,Stimme abgeben in Abstimmung
I bi einisch mit em Uschi gu schtimmä,dä fraagts woni uusä choo bi: schtimmts etz? gschtimmt, gschtummä > Abschtimmig
Dialekt:schtinkä
Deutsch:stinken
mhd stinken (mhd auch gut riechen z. B. 870: Rosen stinken süsse, vgl schmecken und schmöckä) schtinkä wenä fuuli Schiissä äs schtunk nu mee gschtunkä gestunken neu: es stinkt mir Stinkblumen
Dialekt:Schtirgäl
Deutsch:weibliche Kitze, Zwitter, Spottname für Mädchen
> Schtrigäli
Dialekt:Schtock
Deutsch:
mhd stock Mz Schtöck, Kl. Schtöckli urspr. Baumstrunk, davon Flur- und Gebirgsname Stock Hausname Stock (auch Gefängnis) > Ankä- Bild- Bluämä- Brunnä- Heu- Mischt- Opfer- Zucker- weiter: Schtock und Schtöck beim Jassen,Stockfisch,ab Stock kaufen,Schtockzänd, gschtockts Bluät (Spazier- Ski- > Schtäckä,Kartoffelstock > Gumälischtunggis)
Dialekt:schtocknä
Deutsch:Wurzelstöcke ausgraben und zerkleinern zu Brennholz,aufstocken
(Anken, Heu, Mist)
Dialekt:Schtoff
Deutsch:Stoff
(Tuch), Materie neu: Haschisch usw.
Dialekt:Schtofflä
Deutsch:Stoppeln, Stupfeln
lat stipula mhd stuppel BE Stufle, Stöffel
Dialekt:schtoflä
Deutsch:mit hohen Beinen herumstoppeln, strampeln
schtöfälä Kinder beim Velofahren > Heuschtöfel
Dialekt:Schtollä
Deutsch:Stollen
mhd stolle 1) Pfosten, pfostenartiges Gebäck (Stulle) 2) wagrecht in den Berg getriebener Gang, 3) Klumpen: Flurname uf dä Schtöllä (Rätschthal) Schneeklumpen an Schuhen und Skiern gschtöllnät Schuä, Schii
Dialekt:schtolz
Deutsch:stolz
bisher ungebräuchliches Wort > wääch, sich meinä
Dialekt:Schtoos
Deutsch:Stoss
mhd stoz 1) Stoss, Streit, Haufe vgl An-, Degen-, Wind-, Horn-, Baggen-, Holz-, Hosen- -karren, -gebet, -seufzer in alten Urkunden: 1414 stösse oder krieg 1492 stöss und spän Viehwirtschaft: 1 Stoss = Weide für 1 Kuh (in Gülten: Kuhstösse) FN Stoss, Stössel, Baggenstos 2) Flurname Stoos (Morschach/Muotathal) 1322 an dem Stoisse vgl. Stoos AR Zwee Häxä hend einisch wellä d Flüä zämäschtoossä und äsoo ds Muätitaal värtränkä,dä hed di eint ghört (wil ds Bättglöggli glüütät hed) und di andär hed grüäft: schtooss, schtooss! - drum heissts etz det obä Schtoos! -
Dialekt:Schtoosbach
Deutsch:Bach, der vom Stoos kommt, oder stossweise kommt
Dialekt:schtoossä
Deutsch:stossen, schieben
mhd stôzen dr Schnee schtoosst, Biili stoossid, Müüs schtoossid 1457 so zween mit Güteren aneinanderen stossen > aa- appä- anä- fürä- inä- uufä- uusä- zämä-
Dialekt:Schtoosschtangä
Deutsch:Stossstange
(für Hagpforte, neu für Auto)
Dialekt:Schtoostruckä
Deutsch:Schublade
Dialekt:schtopfä
Deutsch:stopfen
mhd stopfen (Löcher, Strümpfe, Pfeife) gschtopfät Schtopfär > inä- uus- vär- schoppä
Dialekt:schtoppä
Deutsch:Stop
(engl)
Dialekt:Schtorä
Deutsch:Store, Sommer-Vorhang, Rollladen
Dialekt:Schtorzä
Deutsch:Ausguss
dr Schtorzä obsi haa: unterlegen sein
Dialekt:Schtotzä
Deutsch:Stotz
mhd stotze Baumstrunk, Rindskeule, grosses Trinkglas
Dialekt:schtotzig
Deutsch:steil, ansteigend
vgl stutzig (BE unerwartet, unverschämt, ohne Umschweife) Schtotzig Schtaldä > Schtutz, gääch
Dialekt:Schträäl
Deutsch:Strähl
(Kamm) mhd strael > Schtrigel, Chammä Familienname Strehler vgl Strehlgasse SZ
Dialekt:schträälä
Deutsch:kämmen
mhd strae­len gang di einisch gu schträälä! ungschträälät 1522 Gyren strälen und striglen (Zürcher Spottgedicht)
Seite 20 von 29