Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
Achär, Achärli | Acker | Flurname | ||
Achs | Achse | (Wagenteil, Radteil) | ||
Achslä | Achsel | uf d Achslä nää bis under d Achslä iighiid i Schne eAchslä pütschä (Kraftspiel > pütschä) | ||
Achslä | Achseln | Flurname Alp uf Achslä obä Achsläschtock (Illgau: Mittagshorä) | ||
Acht | gib | gib Acht! gänd Acht! > Obacht, ushuät | ||
acht | Zahl | achtädachzgi der acht Jänär däs acht Goof ach(t)zöölig > Zool (Zoll) achtäzwänzg: 28 achtundzwanzig (so auch 38, 48 ff) | ||
achtä | beachten | chasch di achtä gu d Chääs achtä (wenden) | ||
Achti | 8 Uhr | äs schlaad halbi Achti nä dä Achti - achti: ihrer acht si sind achti i der Familli | ||
Achtig | Achtung | si hend gaar kei Achtig mee | ||
Achtigstett | Achtungstellung | im Militär Achtigstett machä | ||
achtzääni | 18 achtzehn | mid ach(t)zääni muäsch di gu schtelläach(t)zächä ach(t)zächä Jaar alt | ||
achzgi | achtzig | är isch scho achzgi gsii dr achzgisch achtzig Hütt bin i zeerschtmal achzgi gsii! | ||
Ackä, Ackälärs | Betschart auf Bürglen Familienzuname | |||
Adälmatt | Adelmatt, Adulmatt | Flurname | ||
adär | oder | adär? zwee adär drii? appä adär uufä? adär meintsch nüd au? | ||
adee | lebewohl | (Gott empfohlen) auch adiä esä sägä-n-ich etz adiä auch adiöö | ||
Adlär | Adler | (grosser Raubvogel, Gasthausname > Giir | ||
Adrässä | Adresse | auch Anträssi hesch ds Anträssi? | ||
afä | viel | verkürztes aafaa, äs faad afä rägnä si söttid afä schaffä > afig | ||
Aff | Affe | Tornister (> Haaraff), Schimpfwort äffälä (nachäffen) Äffli Z Schwiiz ussä hed einä dr Güntärä Balz wellä aazündä: vorig isch äs ganzäs Poschtauto voll Affä is Taal inä gfaarä! dä seid dr Balz: worum bisch duu nu daa? hesch kä Platz me ghaa? | ||
Affärä | Affäre | (frz. affaire, unangenehme Geschichte) | ||
Affitüürä | Abenteuer | Kraftspiele bei einem Fest (Schwingen, Steinstossen, Springen) die Jugend averthürte | ||
afig | anfangs | chuusch afig? (endlich) gang afig! (geh schon voran!) äs isch afig tüür, är isch afig alt (bereits, ziemlich) > afä | ||
Agätäbrood | am St. Agathatag (5. Feb.) gesegnetes Brot auch: Agätäringli | |||
alämaal | allemal | jedesmal | ||
aläwiil | alleweile ständig, immer | |||
Album | Album | “Ein Blick in dieses Album / wirft das grösste Kalb um! | ||
Aldaanä | Balkon Altan Terrasse | |||
alemarsch | los | frz. allez marchez! > awanti | ||
alig | jeweils | mr hends alig luschtig (anderswo albe, amig) | ||
alig | früher | alig isch äs anderisch gsii | ||
all | alle | all Taag all und ei Taag all und eis maal (jedesmal) all Jaar all Sünntig all Mannä, alli Frauä, alli Goofä dur all Bödä durä (um jeden Preis > übäraal) alls Cheibs, allä Cheibs, allä Chabis, allä Tüüggärs (alles mögliche) alli Längi, alli Wiiti (sehr lang, sehr weit) a allnä öppis gää alls isch värbottä alls adär nüüd allämaa (a alläm aa, allum aa) allem Anschein nach allumaa chunds gu rägnä | ||
allärgattig | allerlei | allärgattig Lüüt > Gattig | ||
allärhand | allerhand | allärhand Lüüt | ||
Allärheiligä | Allerheiligen | (1. Nov.) | ||
Allärheiligscht | Allerheiligstes | |||
alläribescht | allerbeste | |||
allärierscht | allerbeste | |||
allärihööchscht | allerhöchste | |||
alläriletscht | allerbeste | |||
alläriobärisch | alleroberste | |||
alläriundärisch | allerunterste | |||
allärivordärischt | allervorderste | |||
allärlei | allerlei | allerlei für Lüüt auch: allärleitig | ||
Allärseelä | Allerseelen | (2. Nov.) | ||
allerbescht | allerbeste | |||
allereinzig | allereinzige | |||
allerletscht | allerletzte | |||
allerschönscht | allerschönste | |||
Allmig | Allmende, Allmeind | Allmigä, Allmigli, Allmägli, “Allmeind und Eigen” |
Dialekt: | Achär, Achärli |
Deutsch: | Acker |
Flurname | |
Dialekt: | Achs |
Deutsch: | Achse |
(Wagenteil, Radteil) | |
Dialekt: | Achslä |
Deutsch: | Achsel |
uf d Achslä nää bis under d Achslä iighiid i Schne eAchslä pütschä (Kraftspiel > pütschä) | |
Dialekt: | Achslä |
Deutsch: | Achseln |
Flurname Alp uf Achslä obä Achsläschtock (Illgau: Mittagshorä) | |
Dialekt: | Acht |
Deutsch: | gib |
gib Acht! gänd Acht! > Obacht, ushuät | |
Dialekt: | acht |
Deutsch: | Zahl |
achtädachzgi der acht Jänär däs acht Goof ach(t)zöölig > Zool (Zoll) achtäzwänzg: 28 achtundzwanzig (so auch 38, 48 ff) | |
Dialekt: | achtä |
Deutsch: | beachten |
chasch di achtä gu d Chääs achtä (wenden) | |
Dialekt: | Achti |
Deutsch: | 8 Uhr |
äs schlaad halbi Achti nä dä Achti - achti: ihrer acht si sind achti i der Familli | |
Dialekt: | Achtig |
Deutsch: | Achtung |
si hend gaar kei Achtig mee | |
Dialekt: | Achtigstett |
Deutsch: | Achtungstellung |
im Militär Achtigstett machä | |
Dialekt: | achtzääni |
Deutsch: | 18 achtzehn |
mid ach(t)zääni muäsch di gu schtelläach(t)zächä ach(t)zächä Jaar alt | |
Dialekt: | achzgi |
Deutsch: | achtzig |
är isch scho achzgi gsii dr achzgisch achtzig Hütt bin i zeerschtmal achzgi gsii! | |
Dialekt: | Ackä, Ackälärs |
Deutsch: | |
Betschart auf Bürglen Familienzuname | |
Dialekt: | Adälmatt |
Deutsch: | Adelmatt, Adulmatt |
Flurname | |
Dialekt: | adär |
Deutsch: | oder |
adär? zwee adär drii? appä adär uufä? adär meintsch nüd au? | |
Dialekt: | adee |
Deutsch: | lebewohl |
(Gott empfohlen) auch adiä esä sägä-n-ich etz adiä auch adiöö | |
Dialekt: | Adlär |
Deutsch: | Adler |
(grosser Raubvogel, Gasthausname > Giir | |
Dialekt: | Adrässä |
Deutsch: | Adresse |
auch Anträssi hesch ds Anträssi? | |
Dialekt: | afä |
Deutsch: | viel |
verkürztes aafaa, äs faad afä rägnä si söttid afä schaffä > afig | |
Dialekt: | Aff |
Deutsch: | Affe |
Tornister (> Haaraff), Schimpfwort äffälä (nachäffen) Äffli Z Schwiiz ussä hed einä dr Güntärä Balz wellä aazündä: vorig isch äs ganzäs Poschtauto voll Affä is Taal inä gfaarä! dä seid dr Balz: worum bisch duu nu daa? hesch kä Platz me ghaa? | |
Dialekt: | Affärä |
Deutsch: | Affäre |
(frz. affaire, unangenehme Geschichte) | |
Dialekt: | Affitüürä |
Deutsch: | Abenteuer |
Kraftspiele bei einem Fest (Schwingen, Steinstossen, Springen) die Jugend averthürte | |
Dialekt: | afig |
Deutsch: | anfangs |
chuusch afig? (endlich) gang afig! (geh schon voran!) äs isch afig tüür, är isch afig alt (bereits, ziemlich) > afä | |
Dialekt: | Agätäbrood |
Deutsch: | |
am St. Agathatag (5. Feb.) gesegnetes Brot auch: Agätäringli | |
Dialekt: | alämaal |
Deutsch: | allemal |
jedesmal | |
Dialekt: | aläwiil |
Deutsch: | alleweile ständig, immer |
Dialekt: | Album |
Deutsch: | Album |
“Ein Blick in dieses Album / wirft das grösste Kalb um! | |
Dialekt: | Aldaanä |
Deutsch: | Balkon Altan Terrasse |
Dialekt: | alemarsch |
Deutsch: | los |
frz. allez marchez! > awanti | |
Dialekt: | alig |
Deutsch: | jeweils |
mr hends alig luschtig (anderswo albe, amig) | |
Dialekt: | alig |
Deutsch: | früher |
alig isch äs anderisch gsii | |
Dialekt: | all |
Deutsch: | alle |
all Taag all und ei Taag all und eis maal (jedesmal) all Jaar all Sünntig all Mannä, alli Frauä, alli Goofä dur all Bödä durä (um jeden Preis > übäraal) alls Cheibs, allä Cheibs, allä Chabis, allä Tüüggärs (alles mögliche) alli Längi, alli Wiiti (sehr lang, sehr weit) a allnä öppis gää alls isch värbottä alls adär nüüd allämaa (a alläm aa, allum aa) allem Anschein nach allumaa chunds gu rägnä | |
Dialekt: | allärgattig |
Deutsch: | allerlei |
allärgattig Lüüt > Gattig | |
Dialekt: | allärhand |
Deutsch: | allerhand |
allärhand Lüüt | |
Dialekt: | Allärheiligä |
Deutsch: | Allerheiligen |
(1. Nov.) | |
Dialekt: | Allärheiligscht |
Deutsch: | Allerheiligstes |
Dialekt: | alläribescht |
Deutsch: | allerbeste |
Dialekt: | allärierscht |
Deutsch: | allerbeste |
Dialekt: | allärihööchscht |
Deutsch: | allerhöchste |
Dialekt: | alläriletscht |
Deutsch: | allerbeste |
Dialekt: | alläriobärisch |
Deutsch: | alleroberste |
Dialekt: | alläriundärisch |
Deutsch: | allerunterste |
Dialekt: | allärivordärischt |
Deutsch: | allervorderste |
Dialekt: | allärlei |
Deutsch: | allerlei |
allerlei für Lüüt auch: allärleitig | |
Dialekt: | Allärseelä |
Deutsch: | Allerseelen |
(2. Nov.) | |
Dialekt: | allerbescht |
Deutsch: | allerbeste |
Dialekt: | allereinzig |
Deutsch: | allereinzige |
Dialekt: | allerletscht |
Deutsch: | allerletzte |
Dialekt: | allerschönscht |
Deutsch: | allerschönste |
Dialekt: | Allmig |
Deutsch: | Allmende, Allmeind |
Allmigä, Allmigli, Allmägli, “Allmeind und Eigen” | |