| Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
|---|---|---|---|---|
| Ruässalp | Ruosalp | UR | ||
| Ruässdili | Russdile, Rauchkammer | (für Räucherfleisch) Saum Ruässdilitrüllnäppär: Schreckgespenst, mit welchem man Kinder warnte, unvorsichtig im Sagmehlkeller zu spielen | ||
| Ruässpfändli | ausgediente Pfanne, worin man Russ sammelte, der mit Schmer vermischt Schuhsalbe ergab | |||
| Ruätä | Rute(n) | mhd ruote bei Tieren: Schwanz Verkl. äs Ruätli | ||
| Ruätschä | Familenzuname Betschart | |||
| Rucksack | Rückensack | Flurname > Rüggä | ||
| Rucksackmuni | künstlicher Besamer | > Göffärli | ||
| Rugäl | Rugel, Rundholz | (Rugul) Verkl. Rugäli | ||
| rugälä | rollen, kollern | mhd rugelen äs Fass rugälä diä Rugäli sind schonu grugälät! > riglä | ||
| Rumpel(ul) | Gerümpel | Rumpelchammärä | ||
| rumpelsurig | gehässig | (mürrisch) > Grümpel | ||
| Rumpf | Knitterfalte, Runzel | Rümpf, Rümpfli Rümpf a dä Schtrümpf z Rumpf schlaa: in Rümpfe pressen z Rumpf ghiijä: alt werden amänä Rumpf: erschöpft schriftdeutsch: Rumpf (Leib ohne Kopf), Stumpf mhd rumph | ||
| Rumpfbaan | Rumpfbann | |||
| Rumpfziger | Ziger an der Luft gedörrt und eingeschrumpft > Ziger-Rumpf | |||
| rumplä | rumpeln, poltern | mhd rumpeln, engl rumble diä Laui (1999) hed schonu grumplät! gerumpelt, gepoltert > Grümpel | ||
| rund | rund | lat rotundus frz ronde ital rondo engl round mhd runt | ||
| rundä | runden, rund machen | |||
| Rundi | Rundgang | d Rundi machä (Arzt, Polizist, Wächter),Tafelrunde ä Rundi zalä | ||
| rundlacht | rundlich | |||
| rundumä | rundherum, rundum | äs Rundumäli | ||
| Rungg | Umdrehung, Knoten | mhd runge Mz Rüngg | ||
| Rungg | Kampf, Händel, Polterabend | |||
| Rungg | Anfall | |||
| Rungg | Kraftakt | |||
| Rungg | Stück Arbeit, Stück Weg | nur nu ei Rungg! | ||
| Rungg(äli) | Haarknoten der Frauen (jetzt ausser Mode, dafür neu bei Männern) | |||
| Runggunggälä | Runkunkel | uralter Spottname für altes Weib | ||
| rungguusä | Rungg machen | |||
| Ruperslaui | Name einer Schafalp (Namensdeutung: Teufelslaui) | |||
| Rupf | Rupfen | (Abfall vom Rupfen) ä Rupf Fädärä | ||
| rupfä | rupfen | mhd rupfen äs Hüändli rupfä (wörtlich, bildlich) > Raupfi | ||
| rupfnä | rupfen | (Gras rupfen mit Sichel) | ||
| Rupp | Schuppen | (Tannenrinde) vgl ruppig, Rüppel | ||
| Ruppiisä | Schindeisen | |||
| Ruschtig | Ausrüstung | (für Handwerker) d Ruschtig nüd värgässä! > Alpruschtig, Plundär | ||
| Russä | Russen | Fam. Gwerder (Gwerder-Buch 1999 S. 70 ff) | ||
| ruttnärä | Weg stampfen im tiefen Schnee | |||
| Rutz | Ruck und daraus Riss im Tuch, im Holz är hed ä Rutz gnuu und därnaa heds ä Rutz ggää Familienname Rutz > Ritz | |||
| ruuch | rauh | mhd rûch ruuch Wättär ruuchs Tuäch ä ruuchä Cheib! | ||
| Ruuch | dr Ruuch ein rauher Mann (vgl. Ruchen: Gebirgsname in Uri) > Ruäch | |||
| ruuchä | rauher werden | (Wetter) äs ruuchät gad schöön! > ruächä | ||
| Ruuchbrood | Ruchbrot | (aus dunklem Mehl) | ||
| Ruuchchetti | Bremskette | an Wagen oder Schlitten | ||
| ruuchgwännt | rauh gewohnt | ä ruuchgwänntä | ||
| ruuchgwännt | fürs harte Leben gerüstet | |||
| Ruuchhaselbach | Ruchhaselbach | Flurname | ||
| Ruuchschtriit | Rauher Streit | (Ried) | ||
| Ruuchtritt | rauher Tritt | |||
| Ruuchweid, Ruuchwald | Rauhe Weide, Rauher Wald | |||
| Ruum | Raum | (Wort gebräuchlich nur in: ruumä) mhd rûm engl room |
| Dialekt: | Ruässalp |
| Deutsch: | Ruosalp |
| UR | |
| Dialekt: | Ruässdili |
| Deutsch: | Russdile, Rauchkammer |
| (für Räucherfleisch) Saum Ruässdilitrüllnäppär: Schreckgespenst, mit welchem man Kinder warnte, unvorsichtig im Sagmehlkeller zu spielen | |
| Dialekt: | Ruässpfändli |
| Deutsch: | |
| ausgediente Pfanne, worin man Russ sammelte, der mit Schmer vermischt Schuhsalbe ergab | |
| Dialekt: | Ruätä |
| Deutsch: | Rute(n) |
| mhd ruote bei Tieren: Schwanz Verkl. äs Ruätli | |
| Dialekt: | Ruätschä |
| Deutsch: | |
| Familenzuname Betschart | |
| Dialekt: | Rucksack |
| Deutsch: | Rückensack |
| Flurname > Rüggä | |
| Dialekt: | Rucksackmuni |
| Deutsch: | künstlicher Besamer |
| > Göffärli | |
| Dialekt: | Rugäl |
| Deutsch: | Rugel, Rundholz |
| (Rugul) Verkl. Rugäli | |
| Dialekt: | rugälä |
| Deutsch: | rollen, kollern |
| mhd rugelen äs Fass rugälä diä Rugäli sind schonu grugälät! > riglä | |
| Dialekt: | Rumpel(ul) |
| Deutsch: | Gerümpel |
| Rumpelchammärä | |
| Dialekt: | rumpelsurig |
| Deutsch: | gehässig |
| (mürrisch) > Grümpel | |
| Dialekt: | Rumpf |
| Deutsch: | Knitterfalte, Runzel |
| Rümpf, Rümpfli Rümpf a dä Schtrümpf z Rumpf schlaa: in Rümpfe pressen z Rumpf ghiijä: alt werden amänä Rumpf: erschöpft schriftdeutsch: Rumpf (Leib ohne Kopf), Stumpf mhd rumph | |
| Dialekt: | Rumpfbaan |
| Deutsch: | Rumpfbann |
| Dialekt: | Rumpfziger |
| Deutsch: | |
| Ziger an der Luft gedörrt und eingeschrumpft > Ziger-Rumpf | |
| Dialekt: | rumplä |
| Deutsch: | rumpeln, poltern |
| mhd rumpeln, engl rumble diä Laui (1999) hed schonu grumplät! gerumpelt, gepoltert > Grümpel | |
| Dialekt: | rund |
| Deutsch: | rund |
| lat rotundus frz ronde ital rondo engl round mhd runt | |
| Dialekt: | rundä |
| Deutsch: | runden, rund machen |
| Dialekt: | Rundi |
| Deutsch: | Rundgang |
| d Rundi machä (Arzt, Polizist, Wächter),Tafelrunde ä Rundi zalä | |
| Dialekt: | rundlacht |
| Deutsch: | rundlich |
| Dialekt: | rundumä |
| Deutsch: | rundherum, rundum |
| äs Rundumäli | |
| Dialekt: | Rungg |
| Deutsch: | Umdrehung, Knoten |
| mhd runge Mz Rüngg | |
| Dialekt: | Rungg |
| Deutsch: | Kampf, Händel, Polterabend |
| Dialekt: | Rungg |
| Deutsch: | Anfall |
| Dialekt: | Rungg |
| Deutsch: | Kraftakt |
| Dialekt: | Rungg |
| Deutsch: | Stück Arbeit, Stück Weg |
| nur nu ei Rungg! | |
| Dialekt: | Rungg(äli) |
| Deutsch: | |
| Haarknoten der Frauen (jetzt ausser Mode, dafür neu bei Männern) | |
| Dialekt: | Runggunggälä |
| Deutsch: | Runkunkel |
| uralter Spottname für altes Weib | |
| Dialekt: | rungguusä |
| Deutsch: | Rungg machen |
| Dialekt: | Ruperslaui |
| Deutsch: | |
| Name einer Schafalp (Namensdeutung: Teufelslaui) | |
| Dialekt: | Rupf |
| Deutsch: | Rupfen |
| (Abfall vom Rupfen) ä Rupf Fädärä | |
| Dialekt: | rupfä |
| Deutsch: | rupfen |
| mhd rupfen äs Hüändli rupfä (wörtlich, bildlich) > Raupfi | |
| Dialekt: | rupfnä |
| Deutsch: | rupfen |
| (Gras rupfen mit Sichel) | |
| Dialekt: | Rupp |
| Deutsch: | Schuppen |
| (Tannenrinde) vgl ruppig, Rüppel | |
| Dialekt: | Ruppiisä |
| Deutsch: | Schindeisen |
| Dialekt: | Ruschtig |
| Deutsch: | Ausrüstung |
| (für Handwerker) d Ruschtig nüd värgässä! > Alpruschtig, Plundär | |
| Dialekt: | Russä |
| Deutsch: | Russen |
| Fam. Gwerder (Gwerder-Buch 1999 S. 70 ff) | |
| Dialekt: | ruttnärä |
| Deutsch: | |
| Weg stampfen im tiefen Schnee | |
| Dialekt: | Rutz |
| Deutsch: | |
| Ruck und daraus Riss im Tuch, im Holz är hed ä Rutz gnuu und därnaa heds ä Rutz ggää Familienname Rutz > Ritz | |
| Dialekt: | ruuch |
| Deutsch: | rauh |
| mhd rûch ruuch Wättär ruuchs Tuäch ä ruuchä Cheib! | |
| Dialekt: | Ruuch |
| Deutsch: | |
| dr Ruuch ein rauher Mann (vgl. Ruchen: Gebirgsname in Uri) > Ruäch | |
| Dialekt: | ruuchä |
| Deutsch: | rauher werden |
| (Wetter) äs ruuchät gad schöön! > ruächä | |
| Dialekt: | Ruuchbrood |
| Deutsch: | Ruchbrot |
| (aus dunklem Mehl) | |
| Dialekt: | Ruuchchetti |
| Deutsch: | Bremskette |
| an Wagen oder Schlitten | |
| Dialekt: | ruuchgwännt |
| Deutsch: | rauh gewohnt |
| ä ruuchgwänntä | |
| Dialekt: | ruuchgwännt |
| Deutsch: | |
| fürs harte Leben gerüstet | |
| Dialekt: | Ruuchhaselbach |
| Deutsch: | Ruchhaselbach |
| Flurname | |
| Dialekt: | Ruuchschtriit |
| Deutsch: | Rauher Streit |
| (Ried) | |
| Dialekt: | Ruuchtritt |
| Deutsch: | rauher Tritt |
| Dialekt: | Ruuchweid, Ruuchwald |
| Deutsch: | Rauhe Weide, Rauher Wald |
| Dialekt: | Ruum |
| Deutsch: | Raum |
| (Wort gebräuchlich nur in: ruumä) mhd rûm engl room | |