Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
rätschä | tratschen | beim Hanfbrechen Klatsch verbreiten auch rätzä, rätzlä, grätzlät 3) Karfreitagsklapper betätigen > raflä | ||
Rätschä | Gestell zum Hanfbrechen | |||
Rätschä | Lastenwinde | |||
Rätschä | Klatschweib | |||
Rätschä | Ratsche | (Rassel) am Karfreitag | ||
Rätschtaal | Rätschthal | Name für Alp | ||
Rättig | Rettich | lat radicem (Wurzel) mhd retich | ||
räuchärä | räuchern, ausräuchern | |||
Räui | Räuhe, rohes Gelände | (nach einer Laui) Twäränä Räui Mz Räuänä | ||
räukä | räuchern, brennen | mhd rouchen > Huusräuki, Reickholter | ||
räukälä | nach Rauch riechen | |||
Räuk-Chammär | Rauchkammer | |||
röökä | röten, erröten | d Baggä röökid (von Fieber, Scham, Liebe) dr Himel röökät (Sonne, Feuersbrunst) Lienert räuken (erröten) > root | ||
Rööki | Fieberröte, Brandröte, Röte im Gesicht | > Rööti | ||
Röörä | Röhre | (grosses Rohr),Mz von Röhre mhd rore dr 14 röörig Brunnä z Einsidlä neu: ä groossi Röörä haa | ||
Röörli | Röhrlein | alter Behälter zum Saumen: 1 Röhrli Salz (2 Zentner) neu: Röörli-Hosä (mit engen Hosenbeinen),Röörli-Poscht (Rohrpost) | ||
rööschtä | rösten | (auf Rost) | ||
Rööschti | neu von aussen,bei uns früher braatni oder gschtopfät Gümel | |||
röötä | röten | > röökä | ||
Röötäl | Rötel | (Röötul) Übername Röötläri Rötlerin (Frau eines Rötels) | ||
Röötäl | Rotstift | |||
Röötäli | Rötheli | rothaariges Mädchen , rötlicher Vogel > Gadäröötäli vgl Familienname Röteli, Röthlin, Röthlisberger | ||
Rööt(ä)lä | Röteln | (Krankheit) | ||
Rööti | Röte | äs isch etz au ä Rööti am Himel auch Rotsucht > Rööki | ||
röötsch | rötlich, roothaarig | |||
Rödel | Rodel | (Rödul) Papierrolle mit Verzeichnis lat rotula mhd rodel | ||
röllälä | kleine Rollen herstellen (Haar, Papier, Geldmünzen),mit Rollenschellen an die Fasnacht gehen | |||
Röllälär | Fasnachtsfiguren mit runden Schellen auch Rölli | |||
Rölläli | Röllchen | kleine runde Schellen | ||
Rössli | Rösslein | Rössli bschlaa (> hüppä-rösslä) Gasthaus Rössli | ||
Rösslischpiil | Rösslispiel, Militär | (Aufritt nach Rang),Spitalärzte bei Visite! | ||
rüäbig | ruhig, geruhsam, geräuscharm | mhd ruowig | ||
Rüäbli | Rüblein | (rote Karotten) Rüäbli für d Büäbli Rüäbli-frässär, Rüäbliland: Spottname für Aargauer und Aargau | ||
rüäffä | rufen | mhd ruofen, rüefen > ab- är- drii- nachä- zämä- | ||
Rüäggä | Familie Rüegg ds Rüäggä | |||
rüämä | rühmen | mhd rüemen we gaads? i cha nüd rüämä! | ||
rüärä | werfen | mhd rüeren vgl. rührend, herrühren, Rührt euch! 1) werfen Schtei rüärä umwerfen: äs chönnt ein rüärä äs hed mi grüärt > appä- ii- inä- umä- uus- uusä- zämä- 2) rühren, quirlen d Suppä rüärä im Brii rüärä 3) berühren > aarüärä | ||
Rüässel | aufbegehrendes Mädchen | mhd rüezel (Rüssel, Schnauze) | ||
rüässlä | aufbegehren, herumwirbeln | > rüüssig | ||
rüüä | reuen | mhd riuwen das rüüt mi nu lang! nimm nur, äs rüüt mi nüüd! deer isch nüüd z rüüä (nicht zu bedauern) äs rüüti mi nu lang! | ||
Rüü, Rüüä | Reue | mhd riuwe, engl rue tuä du etz Rüüw und Leid ärweckä! är hed dem äsoo ä Rüüwä ghaa! | ||
rüübis | rüübis und schtüübis alls gässä mit Stumpf und Stil raudi und staudi | |||
rüüchä | rauchen | mhd rouchen äs hed grüücht äs rüücht (es gibt Rauch) äs rüücht schonu! (gewaltiger Rauch steigt auf) d Muätaa rüücht (Dampf steigt auf). Trostspruch für alte Leute, die noch rauchen: as lang as amänä Oort zum Huus uusä rüücht, isch nu öppär däheimä! > raukä | ||
rüüchär | rauher | äs gid nu rüüchärs Wättär | ||
Rüüchauf | Rückkauf aus Reue | |||
Rüüchi | Rauhigkeit | äs isch au ä Rüüchi hütt! | ||
Rüüdi | Räude, Krätze | (Hautkrankheit) mhd riude auch Ruudä > Chalbär- | ||
rüüdig | räudig | mit Räude behaftet > rüüssig | ||
rüüdig | brünstig, toll | LU rüüdigi Fasnacht vgl. Rüde: Hundsmännchen | ||
Rüüschä | Rüsche, Halskrause | grüüschälät: mit Halskrause versehen |
Dialekt: | rätschä |
Deutsch: | tratschen |
beim Hanfbrechen Klatsch verbreiten auch rätzä, rätzlä, grätzlät 3) Karfreitagsklapper betätigen > raflä | |
Dialekt: | Rätschä |
Deutsch: | |
Gestell zum Hanfbrechen | |
Dialekt: | Rätschä |
Deutsch: | Lastenwinde |
Dialekt: | Rätschä |
Deutsch: | Klatschweib |
Dialekt: | Rätschä |
Deutsch: | Ratsche |
(Rassel) am Karfreitag | |
Dialekt: | Rätschtaal |
Deutsch: | Rätschthal |
Name für Alp | |
Dialekt: | Rättig |
Deutsch: | Rettich |
lat radicem (Wurzel) mhd retich | |
Dialekt: | räuchärä |
Deutsch: | räuchern, ausräuchern |
Dialekt: | Räui |
Deutsch: | Räuhe, rohes Gelände |
(nach einer Laui) Twäränä Räui Mz Räuänä | |
Dialekt: | räukä |
Deutsch: | räuchern, brennen |
mhd rouchen > Huusräuki, Reickholter | |
Dialekt: | räukälä |
Deutsch: | |
nach Rauch riechen | |
Dialekt: | Räuk-Chammär |
Deutsch: | Rauchkammer |
Dialekt: | röökä |
Deutsch: | röten, erröten |
d Baggä röökid (von Fieber, Scham, Liebe) dr Himel röökät (Sonne, Feuersbrunst) Lienert räuken (erröten) > root | |
Dialekt: | Rööki |
Deutsch: | Fieberröte, Brandröte, Röte im Gesicht |
> Rööti | |
Dialekt: | Röörä |
Deutsch: | Röhre |
(grosses Rohr),Mz von Röhre mhd rore dr 14 röörig Brunnä z Einsidlä neu: ä groossi Röörä haa | |
Dialekt: | Röörli |
Deutsch: | Röhrlein |
alter Behälter zum Saumen: 1 Röhrli Salz (2 Zentner) neu: Röörli-Hosä (mit engen Hosenbeinen),Röörli-Poscht (Rohrpost) | |
Dialekt: | rööschtä |
Deutsch: | rösten |
(auf Rost) | |
Dialekt: | Rööschti |
Deutsch: | |
neu von aussen,bei uns früher braatni oder gschtopfät Gümel | |
Dialekt: | röötä |
Deutsch: | röten |
> röökä | |
Dialekt: | Röötäl |
Deutsch: | Rötel |
(Röötul) Übername Röötläri Rötlerin (Frau eines Rötels) | |
Dialekt: | Röötäl |
Deutsch: | Rotstift |
Dialekt: | Röötäli |
Deutsch: | Rötheli |
rothaariges Mädchen , rötlicher Vogel > Gadäröötäli vgl Familienname Röteli, Röthlin, Röthlisberger | |
Dialekt: | Rööt(ä)lä |
Deutsch: | Röteln |
(Krankheit) | |
Dialekt: | Rööti |
Deutsch: | Röte |
äs isch etz au ä Rööti am Himel auch Rotsucht > Rööki | |
Dialekt: | röötsch |
Deutsch: | rötlich, roothaarig |
Dialekt: | Rödel |
Deutsch: | Rodel |
(Rödul) Papierrolle mit Verzeichnis lat rotula mhd rodel | |
Dialekt: | röllälä |
Deutsch: | |
kleine Rollen herstellen (Haar, Papier, Geldmünzen),mit Rollenschellen an die Fasnacht gehen | |
Dialekt: | Röllälär |
Deutsch: | |
Fasnachtsfiguren mit runden Schellen auch Rölli | |
Dialekt: | Rölläli |
Deutsch: | Röllchen |
kleine runde Schellen | |
Dialekt: | Rössli |
Deutsch: | Rösslein |
Rössli bschlaa (> hüppä-rösslä) Gasthaus Rössli | |
Dialekt: | Rösslischpiil |
Deutsch: | Rösslispiel, Militär |
(Aufritt nach Rang),Spitalärzte bei Visite! | |
Dialekt: | rüäbig |
Deutsch: | ruhig, geruhsam, geräuscharm |
mhd ruowig | |
Dialekt: | Rüäbli |
Deutsch: | Rüblein |
(rote Karotten) Rüäbli für d Büäbli Rüäbli-frässär, Rüäbliland: Spottname für Aargauer und Aargau | |
Dialekt: | rüäffä |
Deutsch: | rufen |
mhd ruofen, rüefen > ab- är- drii- nachä- zämä- | |
Dialekt: | Rüäggä |
Deutsch: | |
Familie Rüegg ds Rüäggä | |
Dialekt: | rüämä |
Deutsch: | rühmen |
mhd rüemen we gaads? i cha nüd rüämä! | |
Dialekt: | rüärä |
Deutsch: | werfen |
mhd rüeren vgl. rührend, herrühren, Rührt euch! 1) werfen Schtei rüärä umwerfen: äs chönnt ein rüärä äs hed mi grüärt > appä- ii- inä- umä- uus- uusä- zämä- 2) rühren, quirlen d Suppä rüärä im Brii rüärä 3) berühren > aarüärä | |
Dialekt: | Rüässel |
Deutsch: | aufbegehrendes Mädchen |
mhd rüezel (Rüssel, Schnauze) | |
Dialekt: | rüässlä |
Deutsch: | aufbegehren, herumwirbeln |
> rüüssig | |
Dialekt: | rüüä |
Deutsch: | reuen |
mhd riuwen das rüüt mi nu lang! nimm nur, äs rüüt mi nüüd! deer isch nüüd z rüüä (nicht zu bedauern) äs rüüti mi nu lang! | |
Dialekt: | Rüü, Rüüä |
Deutsch: | Reue |
mhd riuwe, engl rue tuä du etz Rüüw und Leid ärweckä! är hed dem äsoo ä Rüüwä ghaa! | |
Dialekt: | rüübis |
Deutsch: | |
rüübis und schtüübis alls gässä mit Stumpf und Stil raudi und staudi | |
Dialekt: | rüüchä |
Deutsch: | rauchen |
mhd rouchen äs hed grüücht äs rüücht (es gibt Rauch) äs rüücht schonu! (gewaltiger Rauch steigt auf) d Muätaa rüücht (Dampf steigt auf). Trostspruch für alte Leute, die noch rauchen: as lang as amänä Oort zum Huus uusä rüücht, isch nu öppär däheimä! > raukä | |
Dialekt: | rüüchär |
Deutsch: | rauher |
äs gid nu rüüchärs Wättär | |
Dialekt: | Rüüchauf |
Deutsch: | |
Rückkauf aus Reue | |
Dialekt: | Rüüchi |
Deutsch: | Rauhigkeit |
äs isch au ä Rüüchi hütt! | |
Dialekt: | Rüüdi |
Deutsch: | Räude, Krätze |
(Hautkrankheit) mhd riude auch Ruudä > Chalbär- | |
Dialekt: | rüüdig |
Deutsch: | räudig |
mit Räude behaftet > rüüssig | |
Dialekt: | rüüdig |
Deutsch: | brünstig, toll |
LU rüüdigi Fasnacht vgl. Rüde: Hundsmännchen | |
Dialekt: | Rüüschä |
Deutsch: | Rüsche, Halskrause |
grüüschälät: mit Halskrause versehen | |