Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
weer	wen	weer hend är gsee? weer wend är?
weer	wer	(betont,unbetont > wer) weer hed das gmacht? weer wott?
weerweisä	werweisen, mutmassen	si hend gweerweisät
weerä	wehren	weer di! muäsch di weerä! hesch di gweert? eim öppis weerä (verhindern) 1421 dass da niemand werte noch hinderte > Weri
Weerd		Wehrwerk an Fluss, See, Meer, Werder vgl ON Schönenwerd, Werdenberg, Donauwörth, Kaiserswerth, Werder (Ostsee) > Gweer, Gweerd, Gwerder
weermä	wärmen	d Händ am Ofä weermä
weermär	wärmer	am weermschtä
Weermi	Wärme	äs isch etz au ä Weermi! är isch etz a dr Weermi: im Jenseits anderswo Wäärmi, wäärmer > waarm
Aaschlaag	Anschlag	ds Gweer im Aaschlaag Preis-Anschlag im Handel
Amgweerd	Amgwerd	Geschlecht im Steiner Viertel > Gweerd, Gweerderin Deutschland: Amwerth, Amwerd (Bahlow)
ärwaarmä	warm werden	bim Wärchä ärwaarmät mä > ärweermä
ärweermä	erwärmen, warm machen	> ärwaarmä
äs	irgend	äs weer isch nämä äs wiä i d Schiissä appäghiid, und wo all glachät hend, seid är: äs woo muäss einä dänk sii!
äsweer	jemand
butzä	siegen	beim Schwingen, beim Jassen weer butzt?
Chäpsli	Knallerbsen	Spielzeugpatronen für Chäpsligweer
chlopfä	klopfen	(an) mhd klopfen weer chlopft? chasch nüd chlopfä?muäss dr ä chli a Grind anä chlopfä? d Sockä chlopfä?
derä	dieser	(dativ weiblich) bi derä Weermi derä sägis dä nu!
eeländ	elend	mhd ellende är isch afig än eeländä Verstärkungswort: eeländ chalt, eeländ gschruuä, eeländi Chelti, Weermi, eeländs Zändwee, eeländ gfroorä,
Eiräpplär	1-Rappen-Stück	eiräppägi Chräpfli > Zweeräpplär -
fassä	fassen	Heu fassä ä guätä Voorsatz fassä im Militär: Gwand und Gweer fassä, ds Ässä fassä (OW gu Horä fassä: in die Hölle kommen) umfassen, aufnehmen: ei Fläschä fassät nüd alls
Füürweer	Feuerwehr	> Schteiger
Gweer	Gewehr	mhd gewer > weerä, Weri, Weerd, Gwäär vgl. ital guerra, frz guerre, engl war
Gweer	Schutzwall
Gweer	Schutz-Waffe
Gweerd		Flurname Gwerd = Gewehre, Sperre
Gweerder	Gwerder	Familienname im Muotathal
gweerig	gewehrig, wehrhaft
gweert		1) gewehrt d Lüüt hend si gweert ds Wätter hed si schonu gweert! 2) wehrhaft ä gweertä Buäb gweerti Lüüt Äs isch einä der Gweertär gsii, und vo dem chömid diä Gweerdär!
Hiäsigä	Hiesige, Einheimische	di Hiäsigä Frönd hend i der Chilä der Sigärisch gfragt, weer diä 4 grossä Heiligä siigid am Hauptaltaar Leitärä kä Hiäsigi, hed är gseid!
Himälweermi		alter Name für Tauwetter mhd himel werme
Landweer	Landwehr	(über 40 Jahre, Aufgebot in letzter Not)
mängä	mancher, eine Menge	ahd manga, mhd maneg mängs Jaar we mängä? we mängs maal? nu mängär nüd mängärä z mängä am mängschtä mängä gnuäg Wänn mängä Maa wüsst, was mängä Maa wäär (weer), täät mängä Maa mängem Maa mee Eer!
Maschinä	Maschine	Ds Maschinägweer hends amänä Kapiziinär gseid, wo äso usinnig gleitig predigät hed! äs Maschinäli
miich	mich	(betont) weer söll i schickä? - miich! > mi, mich
nachäweermä	aufwärmen
Ooräweermär	Ohrenwärmer
Phiitschä		Fam. Ulrich des Pius, Fam. Betschart des Tobias Bischof zu einem Ministranten: so du heissisch Pius, we dr Papst! (Pius XII)- Ja, aber drsälb heisst nüd Gweerder!
Räpplär	Rappenmünze	> Eiräpplär, Zweeräpplär
schiässä	schiessen	mhd schiezen: schnelle Bewegung d Schwalbä schiässid umänand d Schtäärnä schiässid im Lanzig schiässt alls usem Bodä uusä mr lands la schiässä (mit dem Schlitten) mid Pfiil und Bogä (hütt mit Gweer) gu Tiärli schiässä adär uf Schiibä schiässä einä z Bodä schiässä sälbär z Bodä schiässä Arbeiter nach einer Pause: sä lam­märs widär la schiässä! anderswo: schüüsse > aa- ab- drii- fürä- inä- umä- zämä- Schutz, Schützä, Häxäschutz
sterchärä	Kraft messen	Si hend äso gschterchärät midänand: weer as mee mög träägä adär weer as mee mög värliidä i dr Chelti - und etz sind all chrumm! (Dr.med H.G.)
Schtunggäwerni	Älplergericht	(Brood und Niidlä värchnoosät,andere: Fänz mid Niidlä anschtatt mid Ankä) anderswo -weermi
Schweeri	Schwere	der Schtei isch etz au ä Schweeri!
Uuszuug	Auszug	a) Auszug aus der Kirche b) im Militär: Landsturm 16-40 Jahre > Landweer c) schriftlich: Kurzfassung von einem längeren Bericht
värweerä	verwehren
vordärisch	vorderst	zvordärisch zvordärisch voorä weer tüänds da z Chilä? - dr vordärisch! (im Leichenzug) > hindärisch
waarm	warm	> weermär, Weermi, ärwaarmä, z Waarms
weis	weiss	i weis nüd, är weis nüüd, -wiä, -waas, -weer, -welä gaads aa: irgend jemand geht es an
Weri	Wehr, Wuhr, Schutzdamm	1452 zu den Werinen luogen 1554 an die zwo Werinen imThal UR Weeri
Wiibli	Weiblein	mhd wîbelin 1) kleine Frau, Koseform für Weib Hend iär dr Chubäli nu kännt? Ja sauft, und ds Wiibli au! - Weer? ääs, ds Phäliini, mis Wiibli, d Frau! 2) weibliches Tier (von wilden Tieren > Männdli)
zwäglaa	ordentlich werden	är (äs) hed si zwägglaa (er oder es hat sich prächtig entwickelt) das Graas liäss sich huärisch zwäg, wänns ä chli weermär wuurd!