| Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
|---|---|---|---|---|
| hiirtä | hirten | = Tiere im Freien hüten, damit sie dort fressen können (vgl der Gute Hirt) uf der Brunalp Schaf gehirtet Jetzt: Tiere füttern im Stall i muäss gu hiirtä 1800: eine Tröchne, dass viele die Senten mussten hirten (Vorsprech) Üwä Buäb isch ä groossä woordä: mögid iär ä ghiirtä? | ||
| Hiirtäs | Hirtezeit | vor Hiirtäs, na Hiirtäs > Chiläs | ||
| fuättärä | futtern, mit Polster versehen | (Vieh füttern > hiirtä) | ||
| gu | Zusatzwort zu gehen und kommen: gang gu luägä! = geh (um zu) schauen! äs chunnt gu rägnä, gu haglä, gu schniijä .. i chumä gu luägä är isch (gangä) gu ässä, gu schaffä, gu hiirtä, gu schlaaffä .. Scherzweise: gang gugä giigä! Illgau: ich gaa gu Schwiiz (das alte gen = gegen, nach) > chu | |||
| Imd | Imme | mhd imbe ä Imd = ein Bienenschwarm dr Imd hiirtä dr Imd räschpärä dr Imd hed gschtoossä > Biili, Immi | ||
| na | nach | na Chiläs, na Hiirtäs, na Mälchäts, na dr Schuäl, na dä zwölfi, na dä einä, na dä Fiirtigä > Namittaag, Naa- , nachä | ||
| Schtreui | Streue | mhd ströuwe i d Riätär i d Schtreui gaa Im änä langä Winter hends zletscht nu müässä Schtreui afä hiirtä! 1530 um wegen in die Riedtschletter zu Ströwy | ||
| übärhiirtä | überfüttern | |||
| uufhiirtä | Heu in den “Bergen” aufbrauchen vor der Heimfahrt mit dem Vieh | |||
| uushiirtä | Heu im Bergstall aufbrauchen vor dem Wegzug > uuswintärä | |||
| uuswintärä | im Berggut das Heu noch aufbrauchen vor dem Wegzug > iiwintärä, uufhiirtä |
| Dialekt: | hiirtä |
| Deutsch: | hirten |
| = Tiere im Freien hüten, damit sie dort fressen können (vgl der Gute Hirt) uf der Brunalp Schaf gehirtet Jetzt: Tiere füttern im Stall i muäss gu hiirtä 1800: eine Tröchne, dass viele die Senten mussten hirten (Vorsprech) Üwä Buäb isch ä groossä woordä: mögid iär ä ghiirtä? | |
| Dialekt: | Hiirtäs |
| Deutsch: | Hirtezeit |
| vor Hiirtäs, na Hiirtäs > Chiläs | |
| Dialekt: | fuättärä |
| Deutsch: | futtern, mit Polster versehen |
| (Vieh füttern > hiirtä) | |
| Dialekt: | gu |
| Deutsch: | |
| Zusatzwort zu gehen und kommen: gang gu luägä! = geh (um zu) schauen! äs chunnt gu rägnä, gu haglä, gu schniijä .. i chumä gu luägä är isch (gangä) gu ässä, gu schaffä, gu hiirtä, gu schlaaffä .. Scherzweise: gang gugä giigä! Illgau: ich gaa gu Schwiiz (das alte gen = gegen, nach) > chu | |
| Dialekt: | Imd |
| Deutsch: | Imme |
| mhd imbe ä Imd = ein Bienenschwarm dr Imd hiirtä dr Imd räschpärä dr Imd hed gschtoossä > Biili, Immi | |
| Dialekt: | na |
| Deutsch: | nach |
| na Chiläs, na Hiirtäs, na Mälchäts, na dr Schuäl, na dä zwölfi, na dä einä, na dä Fiirtigä > Namittaag, Naa- , nachä | |
| Dialekt: | Schtreui |
| Deutsch: | Streue |
| mhd ströuwe i d Riätär i d Schtreui gaa Im änä langä Winter hends zletscht nu müässä Schtreui afä hiirtä! 1530 um wegen in die Riedtschletter zu Ströwy | |
| Dialekt: | übärhiirtä |
| Deutsch: | überfüttern |
| Dialekt: | uufhiirtä |
| Deutsch: | |
| Heu in den “Bergen” aufbrauchen vor der Heimfahrt mit dem Vieh | |
| Dialekt: | uushiirtä |
| Deutsch: | |
| Heu im Bergstall aufbrauchen vor dem Wegzug > uuswintärä | |
| Dialekt: | uuswintärä |
| Deutsch: | |
| im Berggut das Heu noch aufbrauchen vor dem Wegzug > iiwintärä, uufhiirtä | |