Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
gad	gerade, eben, soeben, ziemlich	häufiges Füllwort > grad
gad	gross, prächtig	gad ä chli ä Maa! gad ä chli äs Huus!
gad	soeben	är isch gad ggangä i hanä gad vorig nu gsee
gad	sehr	gad ä chli ä groossä gad ä chli ä gschiidä gad gleitig (gaggleitig) gad gäärä (gaggäärä) gad raass gad schöön
gad	gerade	gad etz gad änu gad ä Frankä i chumä gad äs isch gad Zwölfi gad oordäli rächt gad as guät as disäs (gleich gut)
Gadä	Gaden	= bei uns Stall: verschiedene Bedeutungen: Gaden ahd gadem = einräumiges Haus, Gemach (vgl Berchtesgaden). Im Allgäu: Schlafzimmer der Eltern und des Wiegenkindes, Nebengaden (Elternschlafzimmer), Obergaden (Schlafzimmer Kinder, Dienstboten) > Obärgaden, Schattgaden, zuägädälä
Gadägwand	Stallkleidung	> Sunntiggwand
Gadähuus	Gadenhaus	Haus und Stall zusammengebaut
Gadäröötäli	Rotschwänzlein	ZG Huusrööteli -kehlchen, -schwänzlein (schützen den Stall gegen Blitzschlag und Viehverhexung). Sage: wenn sie vom Nest im Stall vertrieben werden, bekommen die Kühe rote Milch
Gadäschtatt	Gadenstatt	= Wiese mit Stall vgl ON Gadenstätte GR (St.Antönien)
ä chli	einen kleinen Bissen	äs isch gad ächli chalt är isch ächli ä chliinä mr sind duä ächli ggangä
Antritt	offener Stall-Vorraum	mhd antrit (Eintritt) Farwäg über den Husgaden Antritt ufen und apen
äsiä	manchmal	ä siä gad äsiä äsiä einisch äsiä isch äs guät und äsiä gaar nüüd ehemals äs isch nämä nümmä wen äsiä Einschränkung von je (immer) = jeweilen, zuweilen, etwa > siä
braschlä	Feuer prasselt	mhd brasteln, prasseln mä ghöört braschlä Wo am Güntärä Balz ds Huus värbrunnä isch, hed är värzellt: är siig i dr Schtubä innä ufm Kanabee glägä, und wos duä heig afä braschlä, siig är ä chli i Gadä durä gu liggä!
Chääsgadä	Käsespeicher	(Käsgaden)
chächä	kräftiger werden	är hed gad schöön gchächät vgl Familienname Käch
Chuäli	Kühlein	familiär auch für eine grosse Kuh: gad äs schöns Chuäli!
chuälä	kühl werden	äs hed gad schöön gchuälät
chuf	würde kaufen	dässälb chuf i niä was chufisch dä? i chuf um gad nu ä Handoorgälä! > chauffä:
därvoohaa	davonhaben	was hesch därvoo? ä Magärä isch i d Wirtschaft choo, dä sägids zuänum: etz hemmär gad vo diär ghaa! dä hed är gseid: ja dä hend är viil drvoo ghaa!
früntli	freundlich	bisch nüd gad ä früntlächä > gfründ
fürnämmscht	das Wichtigste	däs Fürnämmscht isch gmääd chuusch gad am fürnämmschtä (zu ungelegener Zeit) am fürnämmschtä Oort (im Abtritt) ds Fürnämmscht värdeckä (die Schamteile)
Gädmär	Gädmer	altes Wort für Gaden: buwlose Hüser oder Gädmer vgl ON Gadmen BE
ghaa	besprechen	mr hends gad vo diär ghaa - da antwortete ein Magerer: ja dä hend är viil ghaa,ein anderer: isch das ds Voorässä gsii?
grad	soeben	grad choo grad ggangä auch: gad
gradetz	gerade jetzt	(gadetz)
gradrächt	gerade rechtzeitig, gerade richtig	(gadrächt)
gradgliich	ziemlich gleich	> gad, graad
Gugguu	Kuckuck	mhd gugLeitärägouch lautmalerisch > Gauch Kinderlied zu Ostern: Liäbä liäbä Gugguu! schleuck mär au äs Ei! Wännt mär eis gschleuckt hesch, chasch gad wider hei!
hampflä	handvoll zugreifen	si hend det gad schöön ghampflät!
Heitärloch	Heiterloch	Flurname (heiter = jäh, abschüssig) äs isch da gad heitär zum appä luägä!
hobeetä	hobeten	gad schöön ghobeetät
Huändärgadä	Hühnerstall
Huus	Haus	ahd hûs engl house > Aarmä-, Chrankä-, Füür-, Gadä-, Gotts-, Holz-, Milch-, Nüü-, Siächä-, Schnäggä-, Schützä-, Voor-, Weisä-, Wiirts-
im	im	im Wald, im Huus, im Gadä,im Gaa, im Nää, im Schtaa vgl FN Imbach, Imboden, Imfeld, Imhof, Imholz, Immoos
Mälchgadä	Melkstall
Männdäl(-ul)		Prachtsstück von einem Mann gad ä chli ä Männdul! O heiligä Sant Wändel, gib mr ä guätä Mändel! aber > Butter- Hüänder- Hung- (eher kleine!)
miäch	würde machen	das miäch ich niä! wänn all das miächid? das miäch gaar nüüd das miäch si gad guät
Mischti	Mistplatz	beim Gaden Mischti-Heu = Streue
nä	ein, einen	undärnä Baum (undär-n-ä) hindärnä Gadä (hindär-n-ä)
näbätdraa	nebendran	d Näbätchammär isch gad näbätdraa
Obärgadä	Oberstock vom Gaden
oordäli	soeben	är isch oordäli gad choo! Dr Faazi hed sini Sachä i Ängel fürä plündärät und seid zum Büäbäl: laasch dä ä Ding la sii! - da seid dr Büäbäl: i ha dr das oordäli grad au wellä sägä!
paar	einige, mehrere	äs sind ä paar choo gad ä paar Lüüt Wägä denä paar Mettler heig ä Pfarr nümmä wellä Chilä haa, drum heissid s etzt Barmettler!
paari	einige, mehrere	äs paari gad ä paari
Röötäli	Rötheli	rothaariges Mädchen , rötlicher Vogel > Gadäröötäli vgl Familienname Röteli, Röthlin, Röthlisberger
Rossgadä	Ross-Stall
ruuchä	rauher werden	(Wetter) äs ruuchät gad schöön! > ruächä
Schattgadä	Schattenstall	auch Übername für MZH Muotathal
schliissä	Haus abbrechen	mhd slîzen (schleissen, zerreissen) vgl.Verschleiss, verschlissen Tuäs nüd gad flätt schliissä! Dass man Todschlägern di Hüüser schlyssen soll Pfr. von Euw einigemale im Stammbuch: welches Haus ist geschlissen worden
schöön	schön	mhd schoene 1) lieblich: ä schöönä, ä schööni, äs schöns ä schööni Gschicht 2) sehr, viel: äs hed schöön Graas äs isch gad schöön wüäscht Wättär 3) recht, richtig: ds schöön Händäli gää! 4) wüst, schlecht: ä schööni Gschicht! duu bisch mär ä schöönä! öppis Schöns aagreisät Schöönä wiissä Faanä, Tubaksack! (Worte zur Posthornmelodie) anderswoschöün, schöö, scheen
Schtand	Stand	im Schtand sii ä guätä Schtand haa Schtandplatz Schützäschtand, Schiibäschtand Schtänd am Määrcht, im Gadä vgl Ständerat, Standesamt, Ehestand, Standesehre
Schtatt	Stadt, Stätte, Stelle	> Bett-, Buurdi-, Hoof-, Gadä- Schtadhalter, anschtatt
schtraappä	am Boden kriechen	är mag gad nu gschtraappä (mühsam am Leben bleiben) vgl strappeln Lienert strappe
Schtrecki	Strecke	(Weges) gad ä chli ä Schtrecki!
Schüür	Scheuer, Scheune	schiur bei uns früher nicht gebräuchlich > Gadä
Schwämmig	Lüftungswand	Heugaden aus geschwämmten Balken ass cha ziä dur d Schwämmigä durä
schweibälä	wedeln, schwanken	(Kranke, Betrunkene) mhd swibelen Muo: är isch chrank gsii und mag afig wider äso gschweiblets dur d Stube gah Betrunken: är schweibälät gad schöön! Lienert schwelbs (schief) > schwibälä
ufärti	wenn schon	1347 ufärti chasch gad daas ä nu machä ufärti miäch ich das gad änu Illgau: uferthii > fürti
undärä	unterer	im undärä Schtock, Gang, Gadä, Eggäli, Band i dr undärä Schtubä, i dr undärä Buutig
usäm	aus dem	usäm Gadä, Sack, Gäntärli, Bett, Huus, Wääg (> uswääg)
Värmögä	Vermögen, Geldbesitz	gad ä chli äs Värmögäli
Veeli	Viehlein	gad äs schöns Veeli ! gar äs nüütigs Veeli! > Viich
vonem	von ihm	vonem sälber: von selber mr hend vonem ghaa: 1) wir haben von diesem Fleisch gegessen 2) wir haben von diesem Menschen gesprochen Ein magerer Mensch kam in eine Gaststube, da sagte man ihm: mr hend gad vo dr ghaa! da sagte er: ja dä hend är viil ghaa!
vorig	vorher, vorhin	mhd fürher gad vorig! (gapforig) soeben > voorig
Wäslig	Rasen, Rasenziegel	mhd wase dr Wasä uf d Trischtä tuä (Rasenziegel zur Abdeckung) si hend gad dr Wasä uufätaa: Arbeit beendet alls ufä Wasä! alles an die Arbeit! Mz Wäsä Verkl. Wäsmäli: kleines Stücklein Land (vgl. Wesemlin LU) waslig, gwäsmät: Gebiet nur mit einzelnen Rasenstücken belegt
Wasä	Rasen, Rasenziegel	mhd wase dr Wasä uf d Trischtä tuä (Rasenziegel zur Abdeckung) si hend gad dr Wasä uufätaa: Arbeit beendet alls ufä Wasä! alles an die Arbeit! Mz Wäsä Verkl. Wäsmäli: kleines Stücklein Land (vgl. Wesemlin LU) waslig, gwäsmät: Gebiet nur mit einzelnen Rasenstücken belegt
widär	wieder, aufs neue	chum glii widär! scho widär? widär einisch! Liäbä Gugguu .. chasch gad widär hei! abär ä juuzisch dä widär! scho widär ä Schtriich!
Zuägadä	Anbau zum Gaden	i Zuägadä uusä luägä = schielen. zuägädälä = immer noch etwas dran hängen, z.B. beim Beten