Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
frisch | frisch | mhd vrisch anders, neu, kühl ä frischä Chnächt frischäs Brood frischi Fisch ä frischä Morgäd frisch gwäschä anderswo früsch | ||
aachoo | berühren | nüd aachoo am frisch Gmaalätä! bisch aachoo! | ||
abschuumä | Schaum von der frisch gemolkenen Milch geniessen | |||
anähaa | dauern | das Wätter hed anä söttigs Fleisch hed nüd lang anä (hält nicht lange frisch) dr Doktr hed am groossä Hofär gseid, är müäss ufs Häärz uufpassä - da hed deer glachät: as lang as i läbä, heds glaub i anä! | ||
andär | andere | dr andär Schuä, di andär Siitä, äs anders Hämli (frisch), andäri Jaar, ganz än andärä > disä, disi | ||
Biänscht | Milch einer frisch gekalbten Kuh | (mit Mehl vermischt zu einem begehrten Kuchen gebacken) anderswo: Biämscht, Briäsch, Briest, Briänscht, Priemscht, > mhd bienst Eier-Biänscht: obiger Kuchen mit Eiern | ||
Chriishung | Honig aus frischen Tannenknospen | |||
chroosä | rascheln, knistern, knarren | Geräusch leise: äs chroosät (Diele, Laubsack, frisches Brot) neu: Lautsprecher | ||
drübergaa | darübergehen | etz nüd drübergaa! dr Bodä isch frisch gwäschä! | ||
fänigganz | völlig unversehrt | pfennigganz, anderswo: pfänigganzfänig-gloggä-ganz: wie neugeprägter Pfennig oder frischgegossene Glocke | ||
fischälä | nach Fischen riechen | da fischäläts Schnellsprechübung: Fischers Fritz fischt frische Fische | ||
grüän | grün | mhd grüene engl green graasgrüän grüän Bäum: frisch gefälltes Holz (damit sollte man nicht Häuser bauen) grüäns Fleisch (frisch, nicht geräuchert) grüäni Wienachtä: Weihnachten ohne Schnee Immergrün = eistär grüän UR NW griän neu: di Grüänä | ||
häärdälä | nach frischer Erde schmecken | |||
ghäärdälät | nach frischer Erde schmeckend | |||
Hüttächääs | Hütten-Käse | frisch aus der Sennhütte | ||
läubälä | nach frischem Buchenlaub riechen | |||
nüü | neu, frisch | lat novus, ital nuovo, frz nouveau, mhd niuwe, engl new nüüä Moscht, nüüi Modä, nüüs Huus, nüüi Gumäli, nüüi Brüüch, Nüüjaar Wird immer mehr verdrängt durch neu | ||
Reschtärant | Restaurant | frz restaurant (Erfrischungsstätte) Reschtäräntli | ||
schwänkä | schwänken | mhd swanken Feckär hend alig di frischgeboränä Goofä i dr Muätaa gschwänkt: wänns äs värtreid hend, isch guät gsii! | ||
Triib | Trieb | frischi Triib är hed ä Triib | ||
übärjäärig | nur alle 2 Jahre (säen, mähen, ernten) neu: zu alt, nicht mehr frisch | |||
värluftä | verluften, an die frische Luft gehen | |||
woorbä | frisch gemähtes Gras verzetteln Woorbgablä , Schochen wieder verzetteln > wäntä | |||
Zappii | Sapine, Hacke, Karst | (gross für Trämel) aus ital zappa, zappone, zappino, Ds Wagnärs Schmiid hed einisch eim müässä ä frischä Schpitz machä am Zappii, är hed um ä värcheert anägmacht, und disä heds eerscht gmerkt bim Bruuchä! |
Dialekt: | frisch |
Deutsch: | frisch |
mhd vrisch anders, neu, kühl ä frischä Chnächt frischäs Brood frischi Fisch ä frischä Morgäd frisch gwäschä anderswo früsch | |
Dialekt: | aachoo |
Deutsch: | berühren |
nüd aachoo am frisch Gmaalätä! bisch aachoo! | |
Dialekt: | abschuumä |
Deutsch: | |
Schaum von der frisch gemolkenen Milch geniessen | |
Dialekt: | anähaa |
Deutsch: | dauern |
das Wätter hed anä söttigs Fleisch hed nüd lang anä (hält nicht lange frisch) dr Doktr hed am groossä Hofär gseid, är müäss ufs Häärz uufpassä - da hed deer glachät: as lang as i läbä, heds glaub i anä! | |
Dialekt: | andär |
Deutsch: | andere |
dr andär Schuä, di andär Siitä, äs anders Hämli (frisch), andäri Jaar, ganz än andärä > disä, disi | |
Dialekt: | Biänscht |
Deutsch: | Milch einer frisch gekalbten Kuh |
(mit Mehl vermischt zu einem begehrten Kuchen gebacken) anderswo: Biämscht, Briäsch, Briest, Briänscht, Priemscht, > mhd bienst Eier-Biänscht: obiger Kuchen mit Eiern | |
Dialekt: | Chriishung |
Deutsch: | |
Honig aus frischen Tannenknospen | |
Dialekt: | chroosä |
Deutsch: | rascheln, knistern, knarren |
Geräusch leise: äs chroosät (Diele, Laubsack, frisches Brot) neu: Lautsprecher | |
Dialekt: | drübergaa |
Deutsch: | darübergehen |
etz nüd drübergaa! dr Bodä isch frisch gwäschä! | |
Dialekt: | fänigganz |
Deutsch: | völlig unversehrt |
pfennigganz, anderswo: pfänigganzfänig-gloggä-ganz: wie neugeprägter Pfennig oder frischgegossene Glocke | |
Dialekt: | fischälä |
Deutsch: | nach Fischen riechen |
da fischäläts Schnellsprechübung: Fischers Fritz fischt frische Fische | |
Dialekt: | grüän |
Deutsch: | grün |
mhd grüene engl green graasgrüän grüän Bäum: frisch gefälltes Holz (damit sollte man nicht Häuser bauen) grüäns Fleisch (frisch, nicht geräuchert) grüäni Wienachtä: Weihnachten ohne Schnee Immergrün = eistär grüän UR NW griän neu: di Grüänä | |
Dialekt: | häärdälä |
Deutsch: | |
nach frischer Erde schmecken | |
Dialekt: | ghäärdälät |
Deutsch: | |
nach frischer Erde schmeckend | |
Dialekt: | Hüttächääs |
Deutsch: | Hütten-Käse |
frisch aus der Sennhütte | |
Dialekt: | läubälä |
Deutsch: | |
nach frischem Buchenlaub riechen | |
Dialekt: | nüü |
Deutsch: | neu, frisch |
lat novus, ital nuovo, frz nouveau, mhd niuwe, engl new nüüä Moscht, nüüi Modä, nüüs Huus, nüüi Gumäli, nüüi Brüüch, Nüüjaar Wird immer mehr verdrängt durch neu | |
Dialekt: | Reschtärant |
Deutsch: | Restaurant |
frz restaurant (Erfrischungsstätte) Reschtäräntli | |
Dialekt: | schwänkä |
Deutsch: | schwänken |
mhd swanken Feckär hend alig di frischgeboränä Goofä i dr Muätaa gschwänkt: wänns äs värtreid hend, isch guät gsii! | |
Dialekt: | Triib |
Deutsch: | Trieb |
frischi Triib är hed ä Triib | |
Dialekt: | übärjäärig |
Deutsch: | |
nur alle 2 Jahre (säen, mähen, ernten) neu: zu alt, nicht mehr frisch | |
Dialekt: | värluftä |
Deutsch: | verluften, an die frische Luft gehen |
Dialekt: | woorbä |
Deutsch: | |
frisch gemähtes Gras verzetteln Woorbgablä , Schochen wieder verzetteln > wäntä | |
Dialekt: | Zappii |
Deutsch: | Sapine, Hacke, Karst |
(gross für Trämel) aus ital zappa, zappone, zappino, Ds Wagnärs Schmiid hed einisch eim müässä ä frischä Schpitz machä am Zappii, är hed um ä värcheert anägmacht, und disä heds eerscht gmerkt bim Bruuchä! | |