Muotathaler Dialekt Schriftsprache Erläuterung Foto Audio
eistärimmerIn meiner Jugendzeit hörte man nur eister, und immer war ein Fremdwort, heute ist es umgekehrt! früher weit verbreitet, aber die Herkunft ist schwierig zu erklären, im Wörterbuch mhd kommt es in dieser Form nicht vor, ZG aistig, VS aischisch, Engelberg aischter > aläwiil, allpott, anänand, di ganz Ziit
däheimädaheim, zuhauseIsch öppär däheimä? Diis Huus heisst Däheimä? - Jaa, aber nüd eistär! As lang as usem ä Huus uusä rüücht, isch nu öppär däheimä! (Trostspruch an Alte, die noch rauchen)
grüängrünmhd grüene engl green graasgrüän grüän Bäum: frisch gefälltes Holz (damit sollte man nicht Häuser bauen) grüäns Fleisch (frisch, nicht geräuchert) grüäni Wienachtä: Weihnachten ohne Schnee Immergrün = eistär grüän UR NW griän neu: di Grüänä
Gschuld“Geschuld”mhd geschult är gid eistär a dä andärä Gschuld
LanzigLenz, Frühlingmhd lenze Illgau hed viil Sunnä, äs isch waar, abär dr Lanzig chund gliich eistär undänuufä!
rückävorwärts kommen(vgl von der Stelle rücken, vorrücken) mhd rücken rückts? (Zuruf beim Vorbeigehen an Arbeitende) - äs rückt ä käbitz är hed eistär uf rückä inä ghaa äs rückt bis Hammichels! (Paulina beim Tod ihrer 2 Schwestern 1997) Armenhäuslerheuet und Levitenamt: ä Huuffä Lüüt driussä - und rückä tuät s nüüd!
siisein, bleibenich bi, du bisch, är isch, mr sind, simmär, i siig, i wäär, i bi gsii eifach ä chli sii lach das la sii! eistär muäss äs iich sii!
siichsich(betont > si) siich gid är eistär zeerscht!
undäuufäunten heraufIm Jass: undänuufä - obänappä Ich ha einisch am Fraumatt Seebi füürghaa, we schöön ass si s z Filllggau obä hei­gid im Winter mid derä viilä Sunnä - dä hed är gseid: abär dr Lanzig chund eistär undänuufä!
wedärwedermhd denn > eitwedär, keitwedär 1) als im Vergleich: schöönär wedär gröössär wedär mee wedär liäbär wedär einä dümmär wedär dr andär! nüd mee wedär as choschtät! mee Glück wedär Värschtand! nüüd wedär Lüügä! (vgl. Euthaler Theater 1999: “Lügä, nüüd als Lügä!” 2) aber, hingegen: wedär äs isch eistär ä soo gsii! i darfs schiär nüd säge, wedär mr sind beed afig elter är lüügt susch we druckt, wedär das muäs mä im glaubä Lienert weder wo sind d’Buebe? 3) ausser es sei denn wedär äs wäär dä andärisch
zämähaazusammenhalteneistär zämähaa! d Händ zämähaa bim Bättä (Hände falten)
zwilläzu Willensi muäss im eistär zwillä sii
Dialekt:eistär
Deutsch:immer
In meiner Jugendzeit hörte man nur eister, und immer war ein Fremdwort, heute ist es umgekehrt! früher weit verbreitet, aber die Herkunft ist schwierig zu erklären, im Wörterbuch mhd kommt es in dieser Form nicht vor, ZG aistig, VS aischisch, Engelberg aischter > aläwiil, allpott, anänand, di ganz Ziit
Dialekt:däheimä
Deutsch:daheim, zuhause
Isch öppär däheimä? Diis Huus heisst Däheimä? - Jaa, aber nüd eistär! As lang as usem ä Huus uusä rüücht, isch nu öppär däheimä! (Trostspruch an Alte, die noch rauchen)
Dialekt:grüän
Deutsch:grün
mhd grüene engl green graasgrüän grüän Bäum: frisch gefälltes Holz (damit sollte man nicht Häuser bauen) grüäns Fleisch (frisch, nicht geräuchert) grüäni Wienachtä: Weihnachten ohne Schnee Immergrün = eistär grüän UR NW griän neu: di Grüänä
Dialekt:Gschuld
Deutsch:“Geschuld”
mhd geschult är gid eistär a dä andärä Gschuld
Dialekt:Lanzig
Deutsch:Lenz, Frühling
mhd lenze Illgau hed viil Sunnä, äs isch waar, abär dr Lanzig chund gliich eistär undänuufä!
Dialekt:rückä
Deutsch:vorwärts kommen
(vgl von der Stelle rücken, vorrücken) mhd rücken rückts? (Zuruf beim Vorbeigehen an Arbeitende) - äs rückt ä käbitz är hed eistär uf rückä inä ghaa äs rückt bis Hammichels! (Paulina beim Tod ihrer 2 Schwestern 1997) Armenhäuslerheuet und Levitenamt: ä Huuffä Lüüt driussä - und rückä tuät s nüüd!
Dialekt:sii
Deutsch:sein, bleiben
ich bi, du bisch, är isch, mr sind, simmär, i siig, i wäär, i bi gsii eifach ä chli sii lach das la sii! eistär muäss äs iich sii!
Dialekt:siich
Deutsch:sich
(betont > si) siich gid är eistär zeerscht!
Dialekt:undäuufä
Deutsch:unten herauf
Im Jass: undänuufä - obänappä Ich ha einisch am Fraumatt Seebi füürghaa, we schöön ass si s z Filllggau obä hei­gid im Winter mid derä viilä Sunnä - dä hed är gseid: abär dr Lanzig chund eistär undänuufä!
Dialekt:wedär
Deutsch:weder
mhd denn > eitwedär, keitwedär 1) als im Vergleich: schöönär wedär gröössär wedär mee wedär liäbär wedär einä dümmär wedär dr andär! nüd mee wedär as choschtät! mee Glück wedär Värschtand! nüüd wedär Lüügä! (vgl. Euthaler Theater 1999: “Lügä, nüüd als Lügä!” 2) aber, hingegen: wedär äs isch eistär ä soo gsii! i darfs schiär nüd säge, wedär mr sind beed afig elter är lüügt susch we druckt, wedär das muäs mä im glaubä Lienert weder wo sind d’Buebe? 3) ausser es sei denn wedär äs wäär dä andärisch
Dialekt:zämähaa
Deutsch:zusammenhalten
eistär zämähaa! d Händ zämähaa bim Bättä (Hände falten)
Dialekt:zwillä
Deutsch:zu Willen
si muäss im eistär zwillä sii