Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
Riis | Reis | (Getreide) frz ris ital riso engl rice mhd rîs) | ||
Riis | Zweig | (Es ist ein Reis entsprungen) mhd rîs > Maiäriisli, Riisbäsä | ||
Riis | Riese | mhd rîse Riisä und Zwäärggä Riisäschwung, Riisäraad | ||
Riis | Ries | (ii tief) Papier-Ballen, Warenmenge,Spielfeld oder Spielerzahl für Jassen, Kegeln, Hornussen .. arab rizma ital risma | ||
Riisbäsä | Reisigbesen | (für Stall, Strasse, Plätze, Schnee) | ||
Riiss- | Reiss- | |||
Riissnagel | Reissnagel | vgl. Reissblei, Reissbrett, Reisszeug, Aufriss, Grundriss mhd rîzen ritzen > Riss | ||
Riissvärschluss | Reissverschluss | |||
Riissä | Reissen | (Glieder-Schmerz) mhd rîzen reissen, zerren | ||
riissä | rieseln, Tannennadeln verlieren | (Christbaum) >?rislä | ||
Brii | Brei | mhd brî > Baläntä-, Haber-, Hiirsä-, Riis- > Brix | ||
Briisli | Bordüre | mhd brîse (Manschetten) | ||
Chranz | Kranz | mhd kranz > Rosächranz Flurname am Griisset | ||
Chriäg | Krieg | mhd krieg dr driissgjäärig Chriäg | ||
Chriis | Tannenreis | ahd chrîs | ||
Chriishung | Honig aus frischen Tannenknospen | |||
Chriishuuffä | Haufen Tannenäste | wen ä Muni in ä Chriishuufä: blindwütig | ||
Chriisnaadlä | Tannennadeln | |||
chriisä | Fallen der Tannennadeln | > naadlä | ||
chriisä | Tannenreis sammeln | z. B. für Chriishung: wurde gemacht, um das Heu zu strecken in der Not | ||
chrisäldick | prallvoll | (wie Chriis an einer Tanne) äs hed chrisäldick Chriäsi am Baum | ||
driischiässä | reinschiessen | (hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä! | ||
driischlaa | dreinschlagen | |||
driischtaa | dreinstehen | |||
driisingä | dreinsingen | |||
driiädriissg | dreiunddreissig | |||
driissg | dreissig | mhd drizzig drissig und nün Jar | ||
Driischpännär | Dreispänner, Dreifamilienhaus | |||
Driischpitz | Dreispitzhut | >driiiggeggät | ||
Driissgisch | Dreissigster | (30. Tag nach dem Tod) | ||
frii | frei | ahd frî mhd vrî bergschweizerdeutsch frii, sonst überall frei 1) im alten Sinn: ä friiä Schwiizär, ä friiji Schwiiz, friiji Mannä, äs friis Volch 2) frei = unbesetzt (Eintritt, Wort, Platz, WC, bleifrei) | ||
friisinnig | freisinnig | |||
friin | friedlich, gutmütig | Sind ä chli frii mitänand! ä friinä, ä friini, äs friis, friini, ä friinä Maa, ä friinä Hund, ä friinä Tüüfel (gutmütiger Riese) Am friintschtä Muni isch nüd z truuwä! | ||
Griis | Grauschimmel | (Greis) mhd grîs, nhd Greis | ||
ggriissät | mit angegrauten Haaren | är isch afig griissätTraugemund (um 1200) Durch was ist der Wald so grise? - von manchem Alter! vgl. Grizzlybär, Grisons GB | ||
ggriisslät | gesprenkelt, grau-weiss | |||
Ggriissät | Griesset-Berg | |||
Hung | Honig | mhd honeg, vgl. Sunnä-Sonne > Biili-, Birä-Chriis-, Sunnäwirbäl- | ||
iijis | von Eibe | iijis Chriis iijänis Holz | ||
ggiischät | eisig kalt, zu Eis geworden | väriischät vereist | ||
Maiäriisli | Maienriesli | mhd meienris Maiäriisliplangg | ||
Naadlä | Nadel | mhd nâdel Verkl. Näädäli >?Naat, Chriisnaadlä, Gufä | ||
naadlä | Tannen-Nadeln verlieren | dr Chrischtbaum naadlät > chriisä | ||
nachätriissä | nachtrauern, vermissen | > triissä | ||
Nüünä | neun Uhr | vor dä Nüünä, a dä -, na dä - -zwänzg, -driissg .. -nüünzg | ||
Priis | Preis | lat pretium mhd prîs Lobpreis, Geldpreis | ||
Priisä | Mz von Priis Verkl. Priisli | |||
Priisä | Prise | frz prise (Entnahme) ä Priisä Schnupf | ||
Reickholtärä | Reckholder | (Wacholder) auch Räuk- Chriis zum siänä und räukä, Beeri für Suurchruut und Beizi | ||
Ritz | Riss | ä Ritz i dr Muurä, ä Schranz i dä Hosä > Riiss, riissää | ||
Scharär | Scharrer | (Scharr-Eisen vor der Haustüre) Schariisä | ||
Tannä | Tanne | Flurname Tannen (Weisstannen SG) Tann-Baart, -Escht, -Chriis, -Zapfä > Root- Wiiss- Wättär-, Taaschi | ||
triissä | von Kindern: zwängeln, müden Triissi! nachätriissä: nachtrauern ZH tröisse BE treisse | |||
triissä | winseln, muhen, betteln | |||
undärm | während | undärm Ässä, - Jaar, - Driissgisch | ||
väriisä | vereisen, zu Eis werden | flätt väriisät | ||
viärä- | zwänzg driissg viärzg füfzg sächzg sibäzg dachzg nüünzg |
Dialekt: | Riis |
Deutsch: | Reis |
(Getreide) frz ris ital riso engl rice mhd rîs) | |
Dialekt: | Riis |
Deutsch: | Zweig |
(Es ist ein Reis entsprungen) mhd rîs > Maiäriisli, Riisbäsä | |
Dialekt: | Riis |
Deutsch: | Riese |
mhd rîse Riisä und Zwäärggä Riisäschwung, Riisäraad | |
Dialekt: | Riis |
Deutsch: | Ries |
(ii tief) Papier-Ballen, Warenmenge,Spielfeld oder Spielerzahl für Jassen, Kegeln, Hornussen .. arab rizma ital risma | |
Dialekt: | Riisbäsä |
Deutsch: | Reisigbesen |
(für Stall, Strasse, Plätze, Schnee) | |
Dialekt: | Riiss- |
Deutsch: | Reiss- |
Dialekt: | Riissnagel |
Deutsch: | Reissnagel |
vgl. Reissblei, Reissbrett, Reisszeug, Aufriss, Grundriss mhd rîzen ritzen > Riss | |
Dialekt: | Riissvärschluss |
Deutsch: | Reissverschluss |
Dialekt: | Riissä |
Deutsch: | Reissen |
(Glieder-Schmerz) mhd rîzen reissen, zerren | |
Dialekt: | riissä |
Deutsch: | rieseln, Tannennadeln verlieren |
(Christbaum) >?rislä | |
Dialekt: | Brii |
Deutsch: | Brei |
mhd brî > Baläntä-, Haber-, Hiirsä-, Riis- > Brix | |
Dialekt: | Briisli |
Deutsch: | Bordüre |
mhd brîse (Manschetten) | |
Dialekt: | Chranz |
Deutsch: | Kranz |
mhd kranz > Rosächranz Flurname am Griisset | |
Dialekt: | Chriäg |
Deutsch: | Krieg |
mhd krieg dr driissgjäärig Chriäg | |
Dialekt: | Chriis |
Deutsch: | Tannenreis |
ahd chrîs | |
Dialekt: | Chriishung |
Deutsch: | |
Honig aus frischen Tannenknospen | |
Dialekt: | Chriishuuffä |
Deutsch: | Haufen Tannenäste |
wen ä Muni in ä Chriishuufä: blindwütig | |
Dialekt: | Chriisnaadlä |
Deutsch: | Tannennadeln |
Dialekt: | chriisä |
Deutsch: | Fallen der Tannennadeln |
> naadlä | |
Dialekt: | chriisä |
Deutsch: | Tannenreis sammeln |
z. B. für Chriishung: wurde gemacht, um das Heu zu strecken in der Not | |
Dialekt: | chrisäldick |
Deutsch: | prallvoll |
(wie Chriis an einer Tanne) äs hed chrisäldick Chriäsi am Baum | |
Dialekt: | driischiässä |
Deutsch: | reinschiessen |
(hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä! | |
Dialekt: | driischlaa |
Deutsch: | dreinschlagen |
Dialekt: | driischtaa |
Deutsch: | dreinstehen |
Dialekt: | driisingä |
Deutsch: | dreinsingen |
Dialekt: | driiädriissg |
Deutsch: | dreiunddreissig |
Dialekt: | driissg |
Deutsch: | dreissig |
mhd drizzig drissig und nün Jar | |
Dialekt: | Driischpännär |
Deutsch: | Dreispänner, Dreifamilienhaus |
Dialekt: | Driischpitz |
Deutsch: | Dreispitzhut |
>driiiggeggät | |
Dialekt: | Driissgisch |
Deutsch: | Dreissigster |
(30. Tag nach dem Tod) | |
Dialekt: | frii |
Deutsch: | frei |
ahd frî mhd vrî bergschweizerdeutsch frii, sonst überall frei 1) im alten Sinn: ä friiä Schwiizär, ä friiji Schwiiz, friiji Mannä, äs friis Volch 2) frei = unbesetzt (Eintritt, Wort, Platz, WC, bleifrei) | |
Dialekt: | friisinnig |
Deutsch: | freisinnig |
Dialekt: | friin |
Deutsch: | friedlich, gutmütig |
Sind ä chli frii mitänand! ä friinä, ä friini, äs friis, friini, ä friinä Maa, ä friinä Hund, ä friinä Tüüfel (gutmütiger Riese) Am friintschtä Muni isch nüd z truuwä! | |
Dialekt: | Griis |
Deutsch: | Grauschimmel |
(Greis) mhd grîs, nhd Greis | |
Dialekt: | ggriissät |
Deutsch: | mit angegrauten Haaren |
är isch afig griissätTraugemund (um 1200) Durch was ist der Wald so grise? - von manchem Alter! vgl. Grizzlybär, Grisons GB | |
Dialekt: | ggriisslät |
Deutsch: | gesprenkelt, grau-weiss |
Dialekt: | Ggriissät |
Deutsch: | Griesset-Berg |
Dialekt: | Hung |
Deutsch: | Honig |
mhd honeg, vgl. Sunnä-Sonne > Biili-, Birä-Chriis-, Sunnäwirbäl- | |
Dialekt: | iijis |
Deutsch: | von Eibe |
iijis Chriis iijänis Holz | |
Dialekt: | ggiischät |
Deutsch: | eisig kalt, zu Eis geworden |
väriischät vereist | |
Dialekt: | Maiäriisli |
Deutsch: | Maienriesli |
mhd meienris Maiäriisliplangg | |
Dialekt: | Naadlä |
Deutsch: | Nadel |
mhd nâdel Verkl. Näädäli >?Naat, Chriisnaadlä, Gufä | |
Dialekt: | naadlä |
Deutsch: | Tannen-Nadeln verlieren |
dr Chrischtbaum naadlät > chriisä | |
Dialekt: | nachätriissä |
Deutsch: | nachtrauern, vermissen |
> triissä | |
Dialekt: | Nüünä |
Deutsch: | neun Uhr |
vor dä Nüünä, a dä -, na dä - -zwänzg, -driissg .. -nüünzg | |
Dialekt: | Priis |
Deutsch: | Preis |
lat pretium mhd prîs Lobpreis, Geldpreis | |
Dialekt: | Priisä |
Deutsch: | |
Mz von Priis Verkl. Priisli | |
Dialekt: | Priisä |
Deutsch: | Prise |
frz prise (Entnahme) ä Priisä Schnupf | |
Dialekt: | Reickholtärä |
Deutsch: | Reckholder |
(Wacholder) auch Räuk- Chriis zum siänä und räukä, Beeri für Suurchruut und Beizi | |
Dialekt: | Ritz |
Deutsch: | Riss |
ä Ritz i dr Muurä, ä Schranz i dä Hosä > Riiss, riissää | |
Dialekt: | Scharär |
Deutsch: | Scharrer |
(Scharr-Eisen vor der Haustüre) Schariisä | |
Dialekt: | Tannä |
Deutsch: | Tanne |
Flurname Tannen (Weisstannen SG) Tann-Baart, -Escht, -Chriis, -Zapfä > Root- Wiiss- Wättär-, Taaschi | |
Dialekt: | triissä |
Deutsch: | |
von Kindern: zwängeln, müden Triissi! nachätriissä: nachtrauern ZH tröisse BE treisse | |
Dialekt: | triissä |
Deutsch: | winseln, muhen, betteln |
Dialekt: | undärm |
Deutsch: | während |
undärm Ässä, - Jaar, - Driissgisch | |
Dialekt: | väriisä |
Deutsch: | vereisen, zu Eis werden |
flätt väriisät | |
Dialekt: | viärä- |
Deutsch: | |
zwänzg driissg viärzg füfzg sächzg sibäzg dachzg nüünzg | |