Muotathaler Dialekt Schriftsprache Erläuterung Foto Audio
RiisReis(Getreide) frz ris ital riso engl rice mhd rîs)
RiisZweig(Es ist ein Reis entsprungen) mhd rîs > Maiäriisli, Riisbäsä
RiisRiesemhd rîse Riisä und Zwäärggä Riisäschwung, Riisäraad
RiisRies(ii tief) Papier-Ballen, Warenmenge,Spielfeld oder Spielerzahl für Jassen, Kegeln, Hornussen .. arab rizma ital risma
RiisbäsäReisigbesen(für Stall, Strasse, Plätze, Schnee)
Riiss-Reiss-
RiissnagelReissnagelvgl. Reissblei, Reissbrett, Reisszeug, Aufriss, Grundriss mhd rîzen ritzen > Riss
RiissvärschlussReissverschluss
RiisReissen(Glieder-Schmerz) mhd rîzen reissen, zerren
riisrieseln, Tannennadeln verlieren(Christbaum) >?rislä
BriiBreimhd brî > Baläntä-, Haber-, Hiirsä-, Riis- > Brix
BriisliBordüremhd brîse (Manschetten)
ChranzKranzmhd kranz > Rosächranz Flurname am Griisset
ChriägKriegmhd krieg dr driissgjäärig Chriäg
ChriisTannenreisahd chrîs
ChriishungHonig aus frischen Tannenknospen
ChriishuuffäHaufen Tannenästewen ä Muni in ä Chriishuufä: blindwütig
ChriisnaadläTannennadeln
chriisäFallen der Tannennadeln> naadlä
chriisäTannenreis sammelnz. B. für Chriishung: wurde gemacht, um das Heu zu strecken in der Not
chrisäldickprallvoll(wie Chriis an einer Tanne) äs hed chrisäldick Chriäsi am Baum
driischiässäreinschiessen(hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä!
driischlaadreinschlagen
driischtaadreinstehen
driisingädreinsingen
driiädriissgdreiunddreissig
driissgdreissigmhd drizzig drissig und nün Jar
DriischpännärDreispänner, Dreifamilienhaus
DriischpitzDreispitzhut>driiiggeggät
DriissgischDreissigster(30. Tag nach dem Tod)
friifreiahd frî mhd vrî bergschweizerdeutsch frii, sonst überall frei 1) im alten Sinn: ä friiä Schwiizär, ä friiji Schwiiz, friiji Mannä, äs friis Volch 2) frei = unbesetzt (Eintritt, Wort, Platz, WC, bleifrei)
friisinnigfreisinnig
friinfriedlich, gutmütigSind ä chli frii mitänand! ä friinä, ä friini, äs friis, friini, ä friinä Maa, ä friinä Hund, ä friinä Tüüfel (gutmütiger Riese) Am friintschtä Muni isch nüd z truuwä!
GriisGrauschimmel(Greis) mhd grîs, nhd Greis
ggriissätmit angegrauten Haarenär isch afig griissätTraugemund (um 1200) Durch was ist der Wald so grise? - von manchem Alter! vgl. Grizzlybär, Grisons GB
ggriisslätgesprenkelt, grau-weiss
GgriissätGriesset-Berg
HungHonigmhd honeg, vgl. Sunnä-Sonne > Biili-, Birä-Chriis-, Sunnäwirbäl-
iijisvon Eibeiijis Chriis iijänis Holz
ggiischäteisig kalt, zu Eis gewordenriischät vereist
MaiäriisliMaienrieslimhd meienris Maiäriisliplangg
NaadläNadelmhd nâdel Verkl. Näädäli >?Naat, Chriisnaadlä, Gufä
naadläTannen-Nadeln verlierendr Chrischtbaum naadlät > chriisä
nachätriisnachtrauern, vermissen> triis
Nüünäneun Uhrvor dä Nüünä, a dä -, na dä - -zwänzg, -driissg .. -nüünzg
PriisPreislat pretium mhd prîs Lobpreis, Geldpreis
PriisäMz von Priis Verkl. Priisli
PriisäPrisefrz prise (Entnahme) ä Priisä Schnupf
ReickholtäräReckholder(Wacholder) auch Räuk- Chriis zum siänä und räukä, Beeri für Suurchruut und Beizi
RitzRissä Ritz i dr Muurä, ä Schranz i dä Hosä > Riiss, riissää
ScharärScharrer(Scharr-Eisen vor der Haustüre) Schariisä
TannäTanneFlurname Tannen (Weisstannen SG) Tann-Baart, -Escht, -Chriis, -Zapfä > Root- Wiiss- Wättär-, Taaschi
triisvon Kindern: zwängeln, müden Triissi! nachätriissä: nachtrauern ZH tröisse BE treisse
triiswinseln, muhen, betteln
undärmwährendundärm Ässä, - Jaar, - Driissgisch
riisävereisen, zu Eis werdenflätt väriisät
viärä-zwänzg driissg viärzg füfzg sächzg sibäzg dachzg nüünzg
Dialekt:Riis
Deutsch:Reis
(Getreide) frz ris ital riso engl rice mhd rîs)
Dialekt:Riis
Deutsch:Zweig
(Es ist ein Reis entsprungen) mhd rîs > Maiäriisli, Riisbäsä
Dialekt:Riis
Deutsch:Riese
mhd rîse Riisä und Zwäärggä Riisäschwung, Riisäraad
Dialekt:Riis
Deutsch:Ries
(ii tief) Papier-Ballen, Warenmenge,Spielfeld oder Spielerzahl für Jassen, Kegeln, Hornussen .. arab rizma ital risma
Dialekt:Riisbäsä
Deutsch:Reisigbesen
(für Stall, Strasse, Plätze, Schnee)
Dialekt:Riiss-
Deutsch:Reiss-
Dialekt:Riissnagel
Deutsch:Reissnagel
vgl. Reissblei, Reissbrett, Reisszeug, Aufriss, Grundriss mhd rîzen ritzen > Riss
Dialekt:Riissvärschluss
Deutsch:Reissverschluss
Dialekt:Riis
Deutsch:Reissen
(Glieder-Schmerz) mhd rîzen reissen, zerren
Dialekt:riis
Deutsch:rieseln, Tannennadeln verlieren
(Christbaum) >?rislä
Dialekt:Brii
Deutsch:Brei
mhd brî > Baläntä-, Haber-, Hiirsä-, Riis- > Brix
Dialekt:Briisli
Deutsch:Bordüre
mhd brîse (Manschetten)
Dialekt:Chranz
Deutsch:Kranz
mhd kranz > Rosächranz Flurname am Griisset
Dialekt:Chriäg
Deutsch:Krieg
mhd krieg dr driissgjäärig Chriäg
Dialekt:Chriis
Deutsch:Tannenreis
ahd chrîs
Dialekt:Chriishung
Deutsch:
Honig aus frischen Tannenknospen
Dialekt:Chriishuuffä
Deutsch:Haufen Tannenäste
wen ä Muni in ä Chriishuufä: blindwütig
Dialekt:Chriisnaadlä
Deutsch:Tannennadeln
Dialekt:chriisä
Deutsch:Fallen der Tannennadeln
> naadlä
Dialekt:chriisä
Deutsch:Tannenreis sammeln
z. B. für Chriishung: wurde gemacht, um das Heu zu strecken in der Not
Dialekt:chrisäldick
Deutsch:prallvoll
(wie Chriis an einer Tanne) äs hed chrisäldick Chriäsi am Baum
Dialekt:driischiässä
Deutsch:reinschiessen
(hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä!
Dialekt:driischlaa
Deutsch:dreinschlagen
Dialekt:driischtaa
Deutsch:dreinstehen
Dialekt:driisingä
Deutsch:dreinsingen
Dialekt:driiädriissg
Deutsch:dreiunddreissig
Dialekt:driissg
Deutsch:dreissig
mhd drizzig drissig und nün Jar
Dialekt:Driischpännär
Deutsch:Dreispänner, Dreifamilienhaus
Dialekt:Driischpitz
Deutsch:Dreispitzhut
>driiiggeggät
Dialekt:Driissgisch
Deutsch:Dreissigster
(30. Tag nach dem Tod)
Dialekt:frii
Deutsch:frei
ahd frî mhd vrî bergschweizerdeutsch frii, sonst überall frei 1) im alten Sinn: ä friiä Schwiizär, ä friiji Schwiiz, friiji Mannä, äs friis Volch 2) frei = unbesetzt (Eintritt, Wort, Platz, WC, bleifrei)
Dialekt:friisinnig
Deutsch:freisinnig
Dialekt:friin
Deutsch:friedlich, gutmütig
Sind ä chli frii mitänand! ä friinä, ä friini, äs friis, friini, ä friinä Maa, ä friinä Hund, ä friinä Tüüfel (gutmütiger Riese) Am friintschtä Muni isch nüd z truuwä!
Dialekt:Griis
Deutsch:Grauschimmel
(Greis) mhd grîs, nhd Greis
Dialekt:ggriissät
Deutsch:mit angegrauten Haaren
är isch afig griissätTraugemund (um 1200) Durch was ist der Wald so grise? - von manchem Alter! vgl. Grizzlybär, Grisons GB
Dialekt:ggriisslät
Deutsch:gesprenkelt, grau-weiss
Dialekt:Ggriissät
Deutsch:Griesset-Berg
Dialekt:Hung
Deutsch:Honig
mhd honeg, vgl. Sunnä-Sonne > Biili-, Birä-Chriis-, Sunnäwirbäl-
Dialekt:iijis
Deutsch:von Eibe
iijis Chriis iijänis Holz
Dialekt:ggiischät
Deutsch:eisig kalt, zu Eis geworden
riischät vereist
Dialekt:Maiäriisli
Deutsch:Maienriesli
mhd meienris Maiäriisliplangg
Dialekt:Naadlä
Deutsch:Nadel
mhd nâdel Verkl. Näädäli >?Naat, Chriisnaadlä, Gufä
Dialekt:naadlä
Deutsch:Tannen-Nadeln verlieren
dr Chrischtbaum naadlät > chriisä
Dialekt:nachätriis
Deutsch:nachtrauern, vermissen
> triis
Dialekt:Nüünä
Deutsch:neun Uhr
vor dä Nüünä, a dä -, na dä - -zwänzg, -driissg .. -nüünzg
Dialekt:Priis
Deutsch:Preis
lat pretium mhd prîs Lobpreis, Geldpreis
Dialekt:Priisä
Deutsch:
Mz von Priis Verkl. Priisli
Dialekt:Priisä
Deutsch:Prise
frz prise (Entnahme) ä Priisä Schnupf
Dialekt:Reickholtärä
Deutsch:Reckholder
(Wacholder) auch Räuk- Chriis zum siänä und räukä, Beeri für Suurchruut und Beizi
Dialekt:Ritz
Deutsch:Riss
ä Ritz i dr Muurä, ä Schranz i dä Hosä > Riiss, riissää
Dialekt:Scharär
Deutsch:Scharrer
(Scharr-Eisen vor der Haustüre) Schariisä
Dialekt:Tannä
Deutsch:Tanne
Flurname Tannen (Weisstannen SG) Tann-Baart, -Escht, -Chriis, -Zapfä > Root- Wiiss- Wättär-, Taaschi
Dialekt:triis
Deutsch:
von Kindern: zwängeln, müden Triissi! nachätriissä: nachtrauern ZH tröisse BE treisse
Dialekt:triis
Deutsch:winseln, muhen, betteln
Dialekt:undärm
Deutsch:während
undärm Ässä, - Jaar, - Driissgisch
Dialekt:riisä
Deutsch:vereisen, zu Eis werden
flätt väriisät
Dialekt:viärä-
Deutsch:
zwänzg driissg viärzg füfzg sächzg sibäzg dachzg nüünzg