Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
Haag | Hag, Hecke, Zaun | mhd hag Mz Hääg, Heeg, Verkl. Hegli änät em Haag gu weidä neu: am Haag (ratlos) > Döörnä-, Fell- , Grassälä-, Läb-, Lattä-, Leg- | ||
Haagaff | Affe | |||
Haagesel | Esel am Hag | |||
Haagschlüüffärli | Zaunkönig | |||
Haaggä | Haken, Zacken | mhd hake, hagge das hed ä Haaggä (Schwierigkeit) ä Haaggä machä, abhaaggä (Erledigtes anzeichnen mit v) Mz Hääggä Verkl.Hääggli > Flöötz-, Wiibär-, | ||
Haagäegg | Haggenegg | SZ (Mythen) | ||
Haagälöffel | Löffel mit Aufhäng-Haken | |||
Haagänaasä | Hakennase | |||
Haagänapf | Napf mit Aufhäng-Haken | |||
Haagänegel | Schuhnägel mit Umschlaghaken für Bergschuhe | |||
Haagäschlaa | Hakenschlagen | eim dr Haaggä schlaa (zu Fall bringen) | ||
Haagäschtäckä | Wanderstock mit Haken | |||
Haagäschtäckä | Krummstab | |||
am | am | am Sunntig, am Schattä, am Bächli, am Haag, am Änd, am Ässä, am Schaffä, am Zämäghijä, am Drüü, am Redä aa, am beschtä, am fürnämmschtä, am meischtä, am dümmschtä, amänä Oort = am änä = an einem Ort ammär: an mir (a miär), ammär ghangät, vgl. Familienname Ambauen, Ambord, Ambühl, Amgwerd, Amstutz, Amstad, Amsteg, Wemfall (Dativ) gib s am Vatter am Vatter sis Huus | ||
Bundhaaggä | Bindehacken | für Trämel värbundhäägglä | ||
cheerähaaggä | der kleine Haken am Zappii | zum Trämel cheerä | ||
Chlauä | Klaue, Klauen | ahd klâwa Bei uns nur gebräuchlich in Maul- und Klauenseuche, sonst > Tschaaggä, Chrääbel | ||
Döörnähaag | Dornhag | |||
duräschlüüffä | hindurchschlüpfen | undär um Haag duräschlüüffä | ||
Esäl | Esel | (-ul) Esäli Schimpfwort: dummä cheibä Esul! Eselsbank, Eselsohren (Schulwörter) > Gumpesel Haagesel Schnätzesel Was isch daas: im Wältschä macht mä Salammi druus und bi üüs Ratsherrä? | ||
Fällhaag | Schutzhag vor Fall | |||
Fellhaag | Fallhag | >Fällhaag,UR: Fellheg | ||
Flöötz-Haaggä | lange Stangen mit Eisenspitze und Hacken | |||
Füürhaaggä | Feuerhaken | (klein für Ofen, gross für Feuerwehr) | ||
Gheeg | Gehege, umzäunter Platz | mhd gehege SZ Gheeig > Haag | ||
Grassälä-Haag | Zaun aus kreuzweise gesteckten Hölzern: mhd grazz = Sprosse, Latte BE Schreit-, UR Schiijälä-, NW Gert-, OW Schär- | |||
Häckälär | rauhe Haut voll Risse und Erde > Haaggä, häägglä, Chrüüsch | |||
hagä | Hag errichten | uf dän Alpä muäss mä im Herbst gu d Hääg ableggä, und im Lanzig widär gu hagä > Haag, Fellhaag | ||
Heeg | Häge, Zäune | eim i d Heeg choo (ins Gehege kommen) > Haag | ||
Läbhaag | Lebhag | (lebender Hag) | ||
Lattä | Latte | mhd latte driilättigä Haag = mit 3 Latten gemacht > Dachlattä, Haglattä neu: dur d’Lattä gaa, uf dr Lattä haa | ||
Leghaag | Ableghag | |||
männä | Lasten befördern mit Tieren (Wagen, Schlitten) frz mener, mhd mennen neu: mid em Auto dr Haag umgmännt,einä männä: mitfahren lassen | |||
Möördär | Mörder | mhd mordaere Möördär-Haag im Muätitaal | ||
plaagä | plagen, quälen | mä isch plaagät mit dem verkl. pläägälä > ärtüüflä, ärfeckärä, ärhändlä, trischaaggä, schineglä | ||
Poortä | Pforte | lat porta mhd porte ä Poortä im Haag Poortärigel Chlooschtär- | ||
Schiijä | Zaunpfahl, Zaunlatte | mhd schie Schindlen, Schiter, Schyen Flurnamen: Schijen, Schiijä und Hudelschiijä (Ibergeregg), Schiberg (Wägithal), See-Schijen (Vereina), Scheyenfluh (Prättigau), Schiahorn (Davos), Salbitschijen (Uri) .. UR Schiijälihaag (> Grassälä) > Scheichä, Schii, Schinä, Schinbei | ||
schlüüffä | schlüpfen | mhd sloufen > Schlupf, Schloffä, Haagschlüüffärli,schluf, gschloffä > appä- durä- inä- uus- vär- | ||
Taappä | Tatze, Pfote, Pratze, Pranke | (Tierfuss ohne Hufe), grob für Hand mhd tâpe vgl tappen, ertappen, hineintappen, täppisch > Tatzä, Tschaaggä | ||
trischaaggä | schlagen, prügeln | weitverbreitet, Herkunft unsicher BE tryschaagge | ||
Tschaaggä | Vieh-Huf, Klaue, derb Menschenfuss, Schuh | Mz Tschääggä Verkl. Tschääggli > Taappä | ||
tschaaggä | gehen, schlurfen | |||
Wassärhääggel | Wassergeist | der unvorsichtige Kinder mit seinem langen Haken ins Wasser zieht!: Bachhäägglä (Fasnacht) anderswo: Haaggä Maa > Ruässdilälitrüllnäppär | ||
Widärhaaggä | Widerhaken | |||
Wiibärhaaggä | bes. Schwung beim Schwingen |
Dialekt: | Haag |
Deutsch: | Hag, Hecke, Zaun |
mhd hag Mz Hääg, Heeg, Verkl. Hegli änät em Haag gu weidä neu: am Haag (ratlos) > Döörnä-, Fell- , Grassälä-, Läb-, Lattä-, Leg- | |
Dialekt: | Haagaff |
Deutsch: | Affe |
Dialekt: | Haagesel |
Deutsch: | Esel am Hag |
Dialekt: | Haagschlüüffärli |
Deutsch: | Zaunkönig |
Dialekt: | Haaggä |
Deutsch: | Haken, Zacken |
mhd hake, hagge das hed ä Haaggä (Schwierigkeit) ä Haaggä machä, abhaaggä (Erledigtes anzeichnen mit v) Mz Hääggä Verkl.Hääggli > Flöötz-, Wiibär-, | |
Dialekt: | Haagäegg |
Deutsch: | Haggenegg |
SZ (Mythen) | |
Dialekt: | Haagälöffel |
Deutsch: | |
Löffel mit Aufhäng-Haken | |
Dialekt: | Haagänaasä |
Deutsch: | Hakennase |
Dialekt: | Haagänapf |
Deutsch: | |
Napf mit Aufhäng-Haken | |
Dialekt: | Haagänegel |
Deutsch: | |
Schuhnägel mit Umschlaghaken für Bergschuhe | |
Dialekt: | Haagäschlaa |
Deutsch: | Hakenschlagen |
eim dr Haaggä schlaa (zu Fall bringen) | |
Dialekt: | Haagäschtäckä |
Deutsch: | |
Wanderstock mit Haken | |
Dialekt: | Haagäschtäckä |
Deutsch: | Krummstab |
Dialekt: | am |
Deutsch: | am |
am Sunntig, am Schattä, am Bächli, am Haag, am Änd, am Ässä, am Schaffä, am Zämäghijä, am Drüü, am Redä aa, am beschtä, am fürnämmschtä, am meischtä, am dümmschtä, amänä Oort = am änä = an einem Ort ammär: an mir (a miär), ammär ghangät, vgl. Familienname Ambauen, Ambord, Ambühl, Amgwerd, Amstutz, Amstad, Amsteg, Wemfall (Dativ) gib s am Vatter am Vatter sis Huus | |
Dialekt: | Bundhaaggä |
Deutsch: | Bindehacken |
für Trämel värbundhäägglä | |
Dialekt: | cheerähaaggä |
Deutsch: | der kleine Haken am Zappii |
zum Trämel cheerä | |
Dialekt: | Chlauä |
Deutsch: | Klaue, Klauen |
ahd klâwa Bei uns nur gebräuchlich in Maul- und Klauenseuche, sonst > Tschaaggä, Chrääbel | |
Dialekt: | Döörnähaag |
Deutsch: | Dornhag |
Dialekt: | duräschlüüffä |
Deutsch: | hindurchschlüpfen |
undär um Haag duräschlüüffä | |
Dialekt: | Esäl |
Deutsch: | Esel |
(-ul) Esäli Schimpfwort: dummä cheibä Esul! Eselsbank, Eselsohren (Schulwörter) > Gumpesel Haagesel Schnätzesel Was isch daas: im Wältschä macht mä Salammi druus und bi üüs Ratsherrä? | |
Dialekt: | Fällhaag |
Deutsch: | Schutzhag vor Fall |
Dialekt: | Fellhaag |
Deutsch: | Fallhag |
>Fällhaag,UR: Fellheg | |
Dialekt: | Flöötz-Haaggä |
Deutsch: | |
lange Stangen mit Eisenspitze und Hacken | |
Dialekt: | Füürhaaggä |
Deutsch: | Feuerhaken |
(klein für Ofen, gross für Feuerwehr) | |
Dialekt: | Gheeg |
Deutsch: | Gehege, umzäunter Platz |
mhd gehege SZ Gheeig > Haag | |
Dialekt: | Grassälä-Haag |
Deutsch: | |
Zaun aus kreuzweise gesteckten Hölzern: mhd grazz = Sprosse, Latte BE Schreit-, UR Schiijälä-, NW Gert-, OW Schär- | |
Dialekt: | Häckälär |
Deutsch: | |
rauhe Haut voll Risse und Erde > Haaggä, häägglä, Chrüüsch | |
Dialekt: | hagä |
Deutsch: | Hag errichten |
uf dän Alpä muäss mä im Herbst gu d Hääg ableggä, und im Lanzig widär gu hagä > Haag, Fellhaag | |
Dialekt: | Heeg |
Deutsch: | Häge, Zäune |
eim i d Heeg choo (ins Gehege kommen) > Haag | |
Dialekt: | Läbhaag |
Deutsch: | Lebhag |
(lebender Hag) | |
Dialekt: | Lattä |
Deutsch: | Latte |
mhd latte driilättigä Haag = mit 3 Latten gemacht > Dachlattä, Haglattä neu: dur d’Lattä gaa, uf dr Lattä haa | |
Dialekt: | Leghaag |
Deutsch: | Ableghag |
Dialekt: | männä |
Deutsch: | |
Lasten befördern mit Tieren (Wagen, Schlitten) frz mener, mhd mennen neu: mid em Auto dr Haag umgmännt,einä männä: mitfahren lassen | |
Dialekt: | Möördär |
Deutsch: | Mörder |
mhd mordaere Möördär-Haag im Muätitaal | |
Dialekt: | plaagä |
Deutsch: | plagen, quälen |
mä isch plaagät mit dem verkl. pläägälä > ärtüüflä, ärfeckärä, ärhändlä, trischaaggä, schineglä | |
Dialekt: | Poortä |
Deutsch: | Pforte |
lat porta mhd porte ä Poortä im Haag Poortärigel Chlooschtär- | |
Dialekt: | Schiijä |
Deutsch: | Zaunpfahl, Zaunlatte |
mhd schie Schindlen, Schiter, Schyen Flurnamen: Schijen, Schiijä und Hudelschiijä (Ibergeregg), Schiberg (Wägithal), See-Schijen (Vereina), Scheyenfluh (Prättigau), Schiahorn (Davos), Salbitschijen (Uri) .. UR Schiijälihaag (> Grassälä) > Scheichä, Schii, Schinä, Schinbei | |
Dialekt: | schlüüffä |
Deutsch: | schlüpfen |
mhd sloufen > Schlupf, Schloffä, Haagschlüüffärli,schluf, gschloffä > appä- durä- inä- uus- vär- | |
Dialekt: | Taappä |
Deutsch: | Tatze, Pfote, Pratze, Pranke |
(Tierfuss ohne Hufe), grob für Hand mhd tâpe vgl tappen, ertappen, hineintappen, täppisch > Tatzä, Tschaaggä | |
Dialekt: | trischaaggä |
Deutsch: | schlagen, prügeln |
weitverbreitet, Herkunft unsicher BE tryschaagge | |
Dialekt: | Tschaaggä |
Deutsch: | Vieh-Huf, Klaue, derb Menschenfuss, Schuh |
Mz Tschääggä Verkl. Tschääggli > Taappä | |
Dialekt: | tschaaggä |
Deutsch: | gehen, schlurfen |
Dialekt: | Wassärhääggel |
Deutsch: | Wassergeist |
der unvorsichtige Kinder mit seinem langen Haken ins Wasser zieht!: Bachhäägglä (Fasnacht) anderswo: Haaggä Maa > Ruässdilälitrüllnäppär | |
Dialekt: | Widärhaaggä |
Deutsch: | Widerhaken |
Dialekt: | Wiibärhaaggä |
Deutsch: | |
bes. Schwung beim Schwingen | |