Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
Elti	Älte	(Alter) i siinär Elti, vor Elti nümmä mögä, dr Elti naa iischriibä
eltisch	ältest	där elltisch di allärelltisch Früänär hend is Nuschis die beschtä Magäronä ghaa, und is Heiriwiisis däs eltisch Brood > alt
abheltig	abhältig, abschüssig	mhd abeheldig > heltä
alt	alt	we alt bisch du? alt woordä und wiit umächoo alts Brood, altä Schnee, das alt Jaar, Alti Meitli (ledige ältere Frauen) > eltär, eltisch, eltälä
Altär	Alter	är hed ds Altär: er hat das nötige Alter, is Altär choo > Elti
chald	kalt	ahd/mhd kalt, värussä isch chald > chalt, chelter, Chelti, schiissächald
cheltä	kalt machen, kühlen	(Pfefferminz cheltät) mhd kelten chalt, cheltär, am cheltischtä
Chelti	Kälte	ä värruckti Chelti! > chald, Chaltbaad
eeländ	elend	mhd ellende är isch afig än eeländä Verstärkungswort: eeländ chalt, eeländ gschruuä, eeländi Chelti, Weermi, eeländs Zändwee, eeländ gfroorä,
eifältig	einfältig	än eifältigä dummä Cheib auch eifeltig
eltä	altmachen	mhd elten graui Haar eltid
Grippä	Grippe	neu, früher: Chnüsel, Infälänzä, Värcheltig
heltä	hälten, schräg halten	Kind bei der Taufe: ä chli heltä! der Baum heltät durä: steht schräg > abheltig
Helti	kleine Halde
Huäb	Huob, Hube	ahd huoba 1) Grundstück vgl FN Hubacher, Hubmann, AnderLeitärä, Huber 2) Tierhöhle (Fuchs, Dachs, Murmeltier > Buu), spöttisch für Schlafzimmer
huärä	huren	Chalb, Cheib, Esel, Lööli, Lümel, Suu,Chelti, Hitz, Züüg .. zu Eigenschaftswörtern: huärä fromm, guät, schöön, viil, wenig, wool auch huärisch
Hunds-		> Chelti, Dräck, Chottä, Plampär, Schwumm
Mungg	Murmeltier, Murmeli	mhd murmendin (Bergmaus)
Münggäschmalz	Murmeltierfett	(heilkräftig)
munggnä	Murmeltiere ausgraben
naagää	nachgeben	ächli voor- und naagää d Chelti hed naaggää
Schaafschelti	Schafskälte
sterchärä	Kraft messen	Si hend äso gschterchärät midänand: weer as mee mög träägä adär weer as mee mög värliidä i dr Chelti - und etz sind all chrumm! (Dr.med H.G.)
Süü	Säue	zu Säuen gehörig, nach Art der Säue, eklig > Schwiinigs 1) Süü-Blaatärä, -Chottä, -Grind, -Gwäsch, -Määli, -Troog, -Wasser .. 2) Süü-Äbär, -Buäb, -Cheib, -Gloggä, -Hund, -Meitli, -Modä, -Michel .. 3) Süü-Chelti, -Näfel, -Oornig, -Rägä, -Schnee, -Schtrass, -Wättär, -Wind ..UR NW Siiw LU ZH Söi Ständig mehr auch bei uns: sauglatt, saumässig, sauschön, sauwohl, Sauerei, Saucheib ..
übärheltig	überhängig
Värcheltig	Erkältung
värliidä	aushalten, ertragen	mhd verliden är mag viil värliidä si värliidid das gaar nüüd äs värlitti da nüd viil! äs hed nümmä viil värlittä! bi derä Chelti värliid mä ä Lismär sauft
vor	vor	(unbetont > voor betont) 1) vor dr Türä, vorem Huus, vor Mittaag, vor ä Tisch, vor miär, vor dr zuächä 2) vor drüü Jaar, vor medä hundärt Jaar, vor Chiläs, vor dr Schuäl, vor em Ässä, Viärtel vor Drüü, vor ärä Schtund 3) vor Chelti, vor luuter Giit, vor Lachä, vor Dümmi, vor Täubi 4) vor ä Richter vor ä Gmeindraat 5) vornä: vor ihn vor-n-ä vornä anä (vor ihn hin) > voorä vors: vor das vors Huus vors Bett vors Gsicht vors Gricht vorum: (foräm, forem) vor dem, vor ihm .. vorum Ässä, vorum Heuä, vorum sälbär, vorum ä Jaar, vorum zuächä