Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
Bodä	Boden Erdboden	d s Bodä ghiijä d s Bodä schlaa undärä Bodä choo ufum läärä Bodä schlaaffä a Bodä hockä Dr Bodä isch schonu raass choo:? hed einä värzellt, wonär im Ruusch z Bodä gschossä isch!
Bodä	Talboden	im Bodä undä, Bodänallmig, Bodäpuurä, ds Bodä faarä, Näfel am Bodä nachä
Bodä	Gebäude	Bodä = Erdgeschoss, Fussboden, Dachboden, Heubodendiä zwee hend ds Heu nüd ufäm gliichä Bodä!
Bodä	Grundlage	das gid um Bodä z Bodä redä dur all Bödä durä
Bodä	Häufigster Flurname im Muotathal	vgl Familienname: Bodenmann, Bodmer, Imboden
Bodäallmig	Bodenallmeind
Bodächeib	Erzschelm
Bodäsuri	kleiner Mensch	Suri
Bodäloosäli	Stoosalp Bodenloseli	(jetzt Bodenroseli vgl Zeitlose = Ziitröösäli)
Bodäallmig	Allmeindstücke im Talboden
Bodäruäbä	Bodenrübe
Bodäsatz	Bodensatz	(am Flaschenboden)
Bodäsee	Bodensee	(urspr. Bodmansee)
Bodätrumpf		beim Jass Trumpf mit lüpfä
bodänäbä	ganz eben, ebenerdig	ganz eben, ebenerdig
aalintä	linde machen, aufweichen	dr Rägä hed dr Bodä aaglintät > lint
äbä	eben	mhd eben äbävoll > äbnä, Äbnät, bodänäbä, plattäbä,
äbnä	eben	äbnä Bodä abnäs Land im äbnä Chrump > äbä
äs	so	äs we abghauä dr Vatter äs we vom Bodä värschlückt> as
Bääräbodä		ob Föllmis, ob Schwandboden
bachä	backen	gebacken mhd bachen bbachnä: gebacken, hartgetreten bbachnä Schnee, bbachnä Bodä Bachschtubä > Beck, Zwiiback
Bageet	Paket	Bageetbodä auch: Pargett
Blackäbodä	Blackenboden
Bolläbodä	Böllenboden
drübergaa	darübergehen	etz nüd drübergaa! dr Bodä isch frisch gwäschä!
Düüräbodä	Dürrenboden	(Flurname)
Firä	Firn	(fäärniger Schnee) mhd virre = Ferne vgl Firnerloch Firnboden (Firäbodä, Näppenalp Stoos), Firnalpeli UR
Fläck	ein Stück	ä Fläck Bodä = ein Stück vgl. ein Flecken = Weiler, Dorf
Gämschibodä		Glattalp, Gwalpeten Flurname
gliich	gleich	mhd g(e)lîch gliich alt di gliichä eis gliich we däs ander nüd alls im gliichä! ds Heu nüd ufum gliichä Bodä > därgliichä tuä
Gnossäbodä	Boden, Grundbesitz der Genossame
Grund	Grund	Flurname auswärts Grund und Bodä im Grund undä z Grund gaa = zugrunde gehen (im Wallis: von der Alp zu Tal fahren), Grundlage: das gid ä guätä Grund (zum bauen, zum essen) Berechtigung: ich han ä guätä Grund därzuä im Grund hed är rächt
Guätätalbodä	Gutentalboden	Name einer Alp
hässig	gehässig, voll Hass	ä hässigä Cheib dr hässig Bodä auch ghässig
heckä	stecken	ä Schtäckä i Bodä heckä heckä mit dä Schii vgl. steckenbleiben
Heiligbodä	Heiliger Boden	> hässig Bodä
Heu	Heu	mhd höuwe engl hay is Heu gaa, si sind im Heu, si hend Gäld we Heu, si hend ds Heu nüd ufäm gliichä Bodä, etz isch gnuäg Heu dundä! Leitärä
hii	hin	mhd hin wo wottisch hii? Leitäräfaarä, Leitärägaa, Leitärätuä (Leitäräfahren, Leitärägehen, Leitärästellen,aber hinfallen: zbodä ghiijä) > niänähii, nämähii, wohii, inä
Holzbodä		Boden aus Holz (nicht Stein)
lang		lat longus, ital longo, engl long, frz longue 1) zeitlich: ä Schtund lang äs Füüfi lang as lang as d wottisch nümmä lang scho lang värbii lang nüd all > lengär, Lengi 2) örtlich: ä Meeter lang Langbodä Langwand (alte Längenmasse: Liini, Zoll, Schuh, Finger, Hand, Elle, Spanne, Klafter)
Meer	Meer	lat mare, mhd mer, frz mer, ital mare Wo ds Schuänis Thummes mid em Schiff uf Amerika isch, da heigs Wällä gää, as mä z Bodä gsee heig im Meer! > Grooss Wasser, Grooss Guntä
Puur	Bauer	mhd gebur engl boor nl bur rom il pur > Bäärgpuur, Bodäpuur
raass	rasend schnell	(vgl rasen mhd râsen = toben) rassig nüd äso raass! diä chömid dä raass! (Hagelsteine, Auto ..) reessär, Reessi > Bodä
redä	reden	mhd reden z bescht redä z Bodä redä d Lüüt la redä > aa- ab-, drii-, nachä-, uus-, zuä-
griämät		ä griämätä Bodä = mit Bodenriemen belegt, Bretterboden
Ruäbä	Rüben, Gelbrübe	> Rääbä, Bodäruäbä
Satz	Satz	mhd satz (von setzen). Mz Sätz Vielfältige Verwendung: i dä Bäärgä heds ä Huuffä Sätz,i dr Schuäl müänds Sätz und Uufsätz machä,dr Schriinär macht au Uufsätz (abär us Holz),dr Schuäni macht Absätz und Iisätz, und ä Chrischt macht guäti Voorsätz,drnaa für Tiärli nänd usinnägi Sätz, wänns värchlüpfid,einä tuät ä Satz i Ziitig, und wämä dr Kafi fertig trinkt, heds zletzscht nu Satz am Bodä! Und einä isch i d Sätz choo! (wütend geworden)
Schaafffärchbodä	Schafpferchboden	auf der Glattalp
schiässä	schiessen	mhd schiezen: schnelle Bewegung d Schwalbä schiässid umänand d Schtäärnä schiässid im Lanzig schiässt alls usem Bodä uusä mr lands la schiässä (mit dem Schlitten) mid Pfiil und Bogä (hütt mit Gweer) gu Tiärli schiässä adär uf Schiibä schiässä einä z Bodä schiässä sälbär z Bodä schiässä Arbeiter nach einer Pause: sä lam­märs widär la schiässä! anderswo: schüüsse > aa- ab- drii- fürä- inä- umä- zämä- Schutz, Schützä, Häxäschutz
schiinig	sonnig, glänzend	grell, hoffärtig, kräftig jungschiinig, altschiinig, schiinheilig, nüd äso schiinägä Flur-namen: Schynige Platte BE, Schyn GR > Schinär, Schinbodä, Schinhuät
Schinbodä	Schienboden	> Schiin
schmättärä	schmettern	mhd smettern krachen engl smatter z Bodä - (werfen) neu : Seelä-Schmättär Schmättärä: dicke Frau
schmöckä	schmecken, riechen	mhd smecken, engl smack ds Wättär schmöckä ä Hund schmöckt am Bodä nachä a) gut: a dä Bluämä schmöckä: diä Bluämä schmöckid guät! b) schlecht: är / äs schmöckt = er / es stinkt Wenn ein Deutscher uns beim Essen fragt: schmeckt es? heisst es aufpassen mit der Antwort! Gotthelf, Lienert schmöcke
Schöönäbodä	Schönenboden	(häufiger Flurname) > Düüräbodä
Schwandbodä	Schwandboden
Suri	Herumsurrender	Suri! = hör mal auf zu surren! > Bodäsuri, rumpelsurig
suur	sauer	mhd sûr suurä Moscht suurä Mockä (Braten) suurä Bodä ä suurä Grind ä suuri Müä
tannig		tannägi Hosä (Militärhosen) tannänä Bodä tannis Holz
Tanz	Tanz	Tänzli Tanzbodä tanzä tanzen Tänz haa mid eim (Händel, Streit)
Tätsch	Flecken, Platz	ä Tätsch Bluät ufm Bodä nüd ob Tätsch gaa ä Tätsch Schnee im Tätsch ussä (auf dem Platz vor dem Haus) > Tätschli
Tütschlibodä		Parkett tütschlät
umpletschä	platschen	tätsch ä Bodä ghiijä > Pletschgär
ugschpitzt	ungespitzt	mä sött di ungschpitzt i Bodä inä schlaa!
undärm	unterm	(undärum) undärm Bett, - Bodä, - Wasä, - Volch, - Hund, - Aaschlaag
uufmachä	aufmachen	1530 wer das Holz nit uffmacht und zusamen huffet (geschlagenes Holz aufrüsten), glismäts widär uufmachä (auftrennen), nassä Bodä uufmachä (trocknen), Seil wieder aufrollen (öffnen > uuftuä)
värschlüüffä		ins Versteck schlüpfen, versickern im Bett värschlüüffä im Schnee värschlüüffä im Bodä värschloffä
vogtä		unter Vormundschaft stellen (im Amtsblatt bis 1900: “bevogtet”) är isch äso ä gfogtätä Büäbäl gsii Wo einä ufem äbnä Bodä Schaaf hed la etzä, hed ds Waltlerts Seebi gseid: ä so einä hättids früänär gfogtät!
z	zu oder das	1) zu zallärieerscht zbescht zhindärisch zmitzt zletscht zundärisch zobärisch zussärisch zdrittä zsibätä zzweitä zhindärfüür zinnärischt 2) zu, auf, nach z Alp gaa z Chilä gaa z Chilä tuä z Doorf gaa z Fuäss gaa z Bodä ghiijä z Schwiiz ussä z Seebä z Zuug undä z Züri ussä z Fadä schlaa z Lumpä ghiijä z Nacht ässä z Morgäd ässä z Siin choo 3) zu, allzu z alt (> zalt) zlang zliäb zleid ztratz zviil zwenig zsüäss zsuur zschwäär zschpaat viil zschöön viil zzaam zzweitä (dsz..)man hört neuerdings: zuä lang, zuä schöön ... in Schwiiz, in Zürich . 4) d’s das ds ds Huus ds Goof ds Süüli ds Zaabäd ds Zmorgäd ds Znacht ds Zügli ds Zugärbiät ds Züribiät ds Zändwee
zbodäredä	zu Boden reden, bis auf den Grund alles bereden	etz müämr einisch zbodä redä midänand! hend iär zbodä gredt? (langes Gespräch)