Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
Ankä	Anken	uraltes süddeutsches Wort für Butter Grimm: Anken Ankengasse in der Stadt Zürich/Niederdorf) ahd anko leider bisher trotz Duden (Anken) nicht schriftwürdig geworden
Ankäbättlä	Butterbetteln	“Vom Ankenbetteln der Kapuziner jährlich im Oktober”
Ankäblüemli	buttergelber Hahnenfuss
Ankäbruud	Butterbrot
Ankädünns	gschmolzene	(z.B. in Älplermagronen) > Dünns
Ankägroon	Butter	Ankärückstand Ankäruumi
Ankähafä	Topf	für iigsottnä Ankä ankähäfälä kindliche Art von Jasskartenspiel
Ankäliirä	Drehankätrommel	zum Buttern > Liirä
Ankäruumi	begehrter Rückstand von eingesottener Butter	z Amerika isch einisch einä i dr Milch värtrunkä und erscht i dr Ankäruumi widär fürächoo! > Ankägroon
Ankäschtock		Stock wie Zuckerstock
Ankäsuppä		Brotsuppe mit viel Anken
Ankäwaag		für den Zoll
Brood	Brot	ahd prôt mhd brôd einä wo mee cha weder Brood ässä (Heilkundiger) im Bisistaal gids Rössär und Bröödär und Parisöölär > Ankäbruud
Butter		früher bei uns völlig ungebräuchlich,jetzt immer mehr statt > Ankä
chrankät	Krankheit	z.B. Viehseuche BSE
Chrankähuus	Krankenhaus	(wir kamen noch ins Krankenhaus in Schwyz,jetzt heisst es: Spital, und der alte Name ist unerwünscht!
Chrankät	Krankheit	chrenkär kränker ä Chranknä
drüberbrännä		Ankä und Böllä übär d Magäronä schmalzä bildlich: zu allem seinen Senf geben > äfärä
Dünns	Getränk	ds Dünns aareisä Dünns und Dicks = Trinken und Essen > Ambeissidünns, Ankädünns, Schnitzdünns Glockengeläute Kloster: Dünns und Gümul! Kapelle hintere Brücke: Schnitzdünns!
Ei	Ei	ahd mhd ei Ei im Ankä Eiwiiss Eigälb dickgsottä dünngsottä äs Eili
ei	ein	ei Maa, ei Frau, eis Goof, ei Seel, ei Frankä, all und ei Taag > einä, eini, eis, übärei
Flankä	Flanke	(Seite): Abform von Planke, neu im Sport: seitlicher Hochsprung, Ball seitlich passen GL BL Flangge > Planggä
Frankä		Schweizer Münze (neu Stutz)
gad	gerade	gad etz gad änu gad ä Frankä i chumä gad äs isch gad Zwölfi gad oordäli rächt gad as guät as disäs (gleich gut)
Hafä	Hafen, Topf	mhd haven Mz Häfä > Ankä-, Chabis-,Hung-, Nacht-
Halbfrankä	Halber Franken
Huus	Haus	ahd hûs engl house > Aarmä-, Chrankä-, Füür-, Gadä-, Gotts-, Holz-, Milch-, Nüü-, Siächä-, Schnäggä-, Schützä-, Voor-, Weisä-, Wiirts-
liid	er/sie/es liegt	> liggä är liid = er ist zu Bett, er schläft, er ist krankäs liid im nüüd = es behagt ihm nicht, er kann oder mag es nicht
Liirä	Leier	(Musik) griech/lat lyra mhd lîre ital Lira > Ankäliirä
lint	linde	mhd linde linti Birä, lintä Ankä, lints Fleisch
mödälä		nach Modell formen Ankä mödälä
Mödäli		Verkl. von Modell Strickmuster,äs Mödäli Ankä, gmödälätä Ankä Verkl. von Mode: das nüüisch Mödäli
nüün	neun	lat novem, ital nove, frz neuf, engl nine, mhd niun nüün Frankä
Plangg	stotzige Grashalde	lat planca Planggä, Plänggäli > Plankä > Bruädär-, Gold-, Schpitz- Tootä-
Plankä	dickes langes Brett, Bretterwand	engl Film The Planc! neu: Leitplankä > Flankä
rämsälä		nach Ramsen riechen (wänn Chüä Ramsä frässid, schmöckid drvoo Milch, Ankä, Chääs)
Ruumi		Ankäruumi Rückstand beim Butter-Einsieden, beliebter Brotaufstrich Schuänis Thummäs: z Amerika hends ä See mit Milch ghaa und d Niidlä mid Schiffli abgnuu,drbii isch einisch einä värtrunkä - är isch eersch widär i där Ankäruumi fürächoo!
Schtock		mhd stock Mz Schtöck, Kl. Schtöckli urspr. Baumstrunk, davon Flur- und Gebirgsname Stock Hausname Stock (auch Gefängnis) > Ankä- Bild- Bluämä- Brunnä- Heu- Mischt- Opfer- Zucker- weiter: Schtock und Schtöck beim Jassen,Stockfisch,ab Stock kaufen,Schtockzänd, gschtockts Bluät (Spazier- Ski- > Schtäckä,Kartoffelstock > Gumälischtunggis)
Schtunggäwerni	Älplergericht	(Brood und Niidlä värchnoosät,andere: Fänz mid Niidlä anschtatt mid Ankä) anderswo -weermi
Suppä	Suppe	Süppli Suppägsicht Suppen: Ankä- Aarmä- Bambäli- Böllä- Brood- Buächschtabä- Chääs- Chalti- Chindbetti-, Chriäsi- Fleisch- Fisch- Fideeli- Gigäli- Gmüäs- Gumäli- Gwundär- Habär- Määl- Milch- Phünktli- Schtäärndli- Schuäl- Tünkli-
trüllä	runddrehen,hartnäckig sein	Ankäliirä trüllä, Näppär trüllä > drääjä mhd trüllen
um	für	um Gottswillä! um Gottsloo schaffä um käs Gäld um daas Gäld gääb ichs au um ä Tagloo um ä Frankä
undär	unter	mhd under undär üüs undär üüch undär d Lüüt undär dä Bäum undär d Laui choo undär äs Auto choo undärum ä Schtei undär Dach und Fach undär umä Frankä gib is nüüd undär ä Schtund gaads nüüd undärs Bett, undärs Volch, undärs Dach
värdankä	verdanken
värgaa	vergehen	värgangä 1) verirren värgaa im Wald umä Taag värgangä 2) neu: vergehen gegen das Gesetz 3) zergehen Ankä la värgaa, dr Schnee värgaad > värlauffä 4) verschwinden ds Zändwee värgaad ds Lachä värgaad im dä öppä!
värlaa	verlassen	1) zerlassen, schmelzen: Ankä värlaa 2) Vertrauen haben: ufs Ghöör värlaa ma cha si druuf vär­laa (aber: einen Raum verlassen > uusägaa, ein Traktandum verlassen > hörä)
värlauffä	verlaufen	1) verirren är isch si värluffä 2) verschwinden ds Wasser isch wider värluffä ds Volch isch wider värluffä 3) dr Ankä värlauft (schmilzt)
värschtriichä	verstreichen	1) Mauerfugen mit Verputz zudecken 2) ds Brood mid Ankä värschtriichä 3) neu: Zeit verstreichen lassen
vo	von	mhd von GL vu 1) örtlich vo änä, vo daa, vo dännä, vo dett, vo hiä, vo hindä, vo innä, vo nooch, vo obä, vo undä, vo ussä, vo voorä, vo wiitem vo Schwiiz, vo Rickäbach, vo Züri, vo Bäärä, vo Luzäärä uf Wäggis zuä 2) zeitlich vo geschter, vo fäärä, vo Chiläs heichoo 3) Beschaffenheit vo Silbär, vo Gold, vo Ankä, vo Chääs, vo Holz, vo Iisä, vo Schnee 4) Herkunft vo dr Muättär, vo dr Gottä, vo dr Chilbi, vo miär, vo diär, vo üüs, vo inä, vo öppis, vo nüüd, vo waas, vo sälbär, vo älei, vo nüüd chund nüüd 5) vo Aug von Auge das mag i vo Aug gsee,vo Hand machä (ohne Maschine) vo Hand nää und ässä (ohne Besteck) vo Hand singä (ohne Orgelbegleitung) > vom, vonem, vor, voor, drvoo
zwänzg	zwanzig	zwänzg Frankä ( > Dublä) ä zwänzgär Nootä är isch zwänzgi neu: äs Zwänzgi (bisher: zwee Batzä, ä Zweebätzlär) > einäzwänzg