| Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
|---|---|---|---|---|
| Aff | Affe | Tornister (> Haaraff), Schimpfwort äffälä (nachäffen) Äffli Z Schwiiz ussä hed einä dr Güntärä Balz wellä aazündä: vorig isch äs ganzäs Poschtauto voll Affä is Taal inä gfaarä! dä seid dr Balz: worum bisch duu nu daa? hesch kä Platz me ghaa? | ||
| Affärä | Affäre | (frz. affaire, unangenehme Geschichte) | ||
| Affitüürä | Abenteuer | Kraftspiele bei einem Fest (Schwingen, Steinstossen, Springen) die Jugend averthürte | ||
| Haagaff | Affe | |||
| Äärbätli | kleine Arbeit | äs schöns Äärbätli arbeiten: Wort aarbeitä bei uns ungebräuchlich > schaffä, wärchä | ||
| afä | viel | verkürztes aafaa, äs faad afä rägnä si söttid afä schaffä > afig | ||
| am | am | am Sunntig, am Schattä, am Bächli, am Haag, am Änd, am Ässä, am Schaffä, am Zämäghijä, am Drüü, am Redä aa, am beschtä, am fürnämmschtä, am meischtä, am dümmschtä, amänä Oort = am änä = an einem Ort ammär: an mir (a miär), ammär ghangät, vgl. Familienname Ambauen, Ambord, Ambühl, Amgwerd, Amstutz, Amstad, Amsteg, Wemfall (Dativ) gib s am Vatter am Vatter sis Huus | ||
| ärschaffä | Lehrer: wer hed dWält ärschaffä? - Schüler: ii nüüd! | |||
| ärtschlaaffä | entschlafen | mhd erslâfen > värtschlaaffä | ||
| baff | verblüfft, überrascht | (paff) OW paffer as paff | ||
| bim | beim | bim Huus, bim Vatter, bim Schaffä, bim Haar > bi, bii | ||
| blooss | nur, kaum blooss | nu einisch schlaaffä, und dä isch Wiänachtäsi hend blooss mögä inä, isch äs scho choo gu haglä mhd bloz =nackt | ||
| Bodä | Boden Erdboden | d s Bodä ghiijä d s Bodä schlaa undärä Bodä choo ufum läärä Bodä schlaaffä a Bodä hockä Dr Bodä isch schonu raass choo:? hed einä värzellt, wonär im Ruusch z Bodä gschossä isch! | ||
| Buu | Bau | mhd bû an Sant Sigmunds Buu (Bonstetten, Zürich) neu: uf um Buu schaffä (im Baugewerbe),Tierbau: Dachs, Fuchs, Munggen > Nüü-, Aa- Büüli | ||
| cha | er/sie/es kann | (> chönnä, chasch): ich cha, är cha, mä cha schaffä chan är guät chochä cha si wool gumpä cha äs usinnig cha mä da durä? we cha mä-n-au! da cha mä si värgaa | ||
| Chabis | Kabis, Kappes, Weisskohl | mhd kabez Chabis mid Schaaffleisch Chabishäu(p)tli Schimpfwort: Chabis, ja Chabis = Blödsinn | ||
| Chapf | häufiger Flurname mhd kapf (Hügel, Aussichtspunkt), Kapfli (Hürithal) (mhd kapfen = gaffen) | |||
| Chlaaftär | Klafter | altes Mass (ausgeklaffte Arme) mhd klâfter Fuss, 3 Ellen, 180 cm, 3 Ster Holz chlaafterteuffä Schnee | ||
| Chlack | Spalt, Riss, Ritze | (an Gebäude, Fels, Gletscher, Haut) Mz ChläckId mhd klac > Chlaffä, Hick | ||
| Chlaffä | Klaffe, Klappertopf | (Wiesenblume, deren Samen-Hüllen in der Reife klappernd aufklaffen) mhd klaffere klaffender Riss, klaffende Wunde >Chlack | ||
| Chlepfärä | Leimkraut | (Chlepfärli)> Chlaffä, chlefälä | ||
| Chrachä | Krachen | klaffender Abgrund, abgelegenes Gebiet z.B. Krachen (Menzberg LU) Mz Chrächä | ||
| driischiässä | reinschiessen | (hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä! | ||
| dumm | dumm | mhd tumb ä dummi Sach di Gschiidä und di Dummä Schimpfwort: Dummä Aff, Cheib, Esel, Hund, Lööli Dummi Chuä, Geiss, Gans, Scheesä Dumms Huän öppis dummä Cheibs | ||
| Egg träägä | gestaffelt arbeiten | |||
| feilhaa | feilhalten, zum Verkauf anbieten | uf dem Merkt veyl gehept > Muulaffä | ||
| Fisch | Fisch | mhd visch (Fischä: neu Karteikarte Fischenaffäre) | ||
| gaffä | gaffen, schauen | mhd gaffen, kapfe = Brille > Chapf, umägaffä | ||
| Gaffi | Gaffer | Gaffi! = hör auf zu gaffen! > Chapf | ||
| Garettä | Karrette, Schubkarren, Carette | (jenisch: Gare = Wagen) Z Oberwil hed einä ds Garettli zundärobsi umägschtoossä: “i bi daa zum Schpinnä und nüd zum Schaffä!” >Charä (Karren) | ||
| gebenedeiä | lobpreisen | “Gebenedeit bist du” mhd benedîen Du hesch da nüüd z gebenedeiä! = du hast da nichts zu schaffen! | ||
| geislä | mit der Geissel hantieren | Ds Baschä Seebäli hed meischt gschlaaffä, wänn är mid um Fuärwärch duruus ader durinä isch, und hed am Ross d Geislä ums Füdlä gschtrichä,dä hed um dr Wiisäli im Ried usem Pfeischter uusä grüäft: Der für uns ist gegeisselt worden! | ||
| Geiss | Ziege | (bei uns Fremdwort) mhd geiz Wie man Geyss lösen soll Noch zu meiner Jugenzeit hielten die meisten Nichtbauern ein paar Geissen. Schnellsprechübung: Guggälärs Geiss gänd ganz Güntä guätä Geissgaffi | ||
| ggaffät | gegafft | |||
| Ginöffäl | Dummkopf Gähn-Affe | (-ul) >gainä (mhd gînen) | ||
| Gläff | Laffe, Maul, Fratze | Id 2,607 heb einisch dis Gläff zuä! | ||
| Graasaff | hochmütiger Einfaltspinsel | |||
| gschäftä | Geschäft betreiben | > schaffä | ||
| gu | Zusatzwort zu gehen und kommen: gang gu luägä! = geh (um zu) schauen! äs chunnt gu rägnä, gu haglä, gu schniijä .. i chumä gu luägä är isch (gangä) gu ässä, gu schaffä, gu hiirtä, gu schlaaffä .. Scherzweise: gang gugä giigä! Illgau: ich gaa gu Schwiiz (das alte gen = gegen, nach) > chu | |||
| Gwafföör | Haarschneider | frz coiffeur anderswo Frisör frz friseur | ||
| Gweer | Schutz-Waffe | |||
| Haaraff | alter Militär-Tornister mit behaartem Leder | |||
| Hagraffä | Agraffe | |||
| Heräässä | Essen der Geistlichen | alt Pfaffämääli | ||
| Herägass | Herrengasse | in Schwyz, alt Pfaffengasse | ||
| Herämattli | Pfaffenmattli | |||
| Heuschtöfel | Heuschrecke | ahd hoistaffel engl grashoper | ||
| huärä | Verstärkung zu Schimpfwörtern: Aff (Fritz Ineichen: “Huerenaff”) | |||
| Ghüüraatäts | Kaffee und Schnaps, Gumäli und Birä | |||
| Huusä | Hausen | verbreiteter Ortsname: Hausen, Neuhausen, Schaffhausen, Uffhusen, Wohlhusen vgl. Schmidig uf dem Hus | ||
| iischlaaffä | einschlafen, taub werden | > ambeissälä | ||
| Kafi | Kaffee | auch Gaffi Kafi Schnaps, Kafi im Glaas, luggä Kafi, äs Käfäli Gänd im än alti Kafimüli z triibä > Milchkafi, Schwarzäs, Wiikafi | ||
| Karaffä | Karaffe | (arab.) Tafelflasche, Becher Karaffli | ||
| lafärä | lafern, schwatzen | vgl Laffe Lifärä, nüd lafärä! äs Glafär | ||
| Laffä | Laffe, Lappen | Schulterstück Rind mhd lappen | ||
| lampä | lampen, schlaff | und lahm herabhängen mhd lampen glampät Glamp | ||
| glappät | läppisch | ä glappätä Lööli > Laffä | ||
| Lauf | Lauf | neu: Langlauf, Waffenlauf, Volkslauf (Mehrzahl:Läuff, Gläuff) | ||
| glumpät | schlaff | |||
| Määndig | Mon(d)tag | mhd maentag, engl Monday > Pfaffäsunntig | ||
| mögä | Kraft | mögä schaffä | ||
| Muulaffää | Maulaffe(n) | Dr Güntärä Balz hed z Schwiiz ussä im änä Gschäft dr Maa gfraagt: was hend är dä feil? - Muulaffä! - Diä sind mäni woolfeil, as är nur nu einä hend! - | ||
| näbätänand | nebeneinander | näbätänand schaffä, liggä, schlaaffä .. | ||
| nachäschlaaffä | nachschlafen | Schlaf nachholen | ||
| Pfaff | altdeutsch für Pfarrer, Geistlicher, Herr ahd pfaffo Berg auf Glattalp (vgl Pfaffnau LU, Pfäffikon SZ, ZH Fam. Name Pfaff, Pfäffle) | |||
| Pfaffä | Mz Pfaffen | |||
| Pfaffäboonä | Gebäck in Form von Kügelchen | |||
| Pfaffächälläri | Haushälterin von Geistlichen | |||
| Pfaffämatt | Herrenmattli | |||
| Pfaffäsunntig | Montag | (freier Tag der Pfaffen) | ||
| pfärärlä | Kinder spielen Pfarrer> Pfaff | |||
| Rääf | Reff | (mhd reff raffen), Tragkorb anderswo Wort für unser Trääg-Gabeli,Klatschweib Hebel Räf (Raupfe) | ||
| raati | vermutlich, so rate ich | (raat i) är isch raati värtschlaaffä är isch raati nu nüd värwachät | ||
| Rafälä | Raffel, Rätsche | |||
| Rafflä | Raffel, Raspel | |||
| rafflä | raffeln, raspeln | mhd raffen = zupfen, raspen, raffen > Rätschä | ||
| ramisiärä | zusammenraffen | frz ramasser auch ramsä | ||
| Rock | Rock | Röck, Röckli, Rockfäckä, Waffärock neu: Musikart | ||
| Rünggli | kleiner Rungg, Schelmenstreich | es Rüngli affitüre | ||
| Schaaff | Schaf | (Einzahl und Mehrzahl) mhd schaf | ||
| Schaaffbock | Schafbock | |||
| Schaaffbock | Einsiedler Pilgergebäck | |||
| Schaafffärchbodä | Schafpferchboden | auf der Glattalp | ||
| Schaaffschelm | Schimpfwort | |||
| Schaaffseckel | böses Schimpfwort | |||
| Schaaffseckel | Pflanze | |||
| Schaaffwääg | Schafweg | Flurname | ||
| Schääffis | Schaffleisch | Chabis und Schaaffleisch | ||
| schaffä | schaffen, arbeiten | mhd schaffen was schaffät är? äs schaffät (= bewegt sich): Schnee, Gletscher, Berg, Teig, Holz | ||
| Schaffär, Schaffäri | Schaffer | |||
| Schaffär, Schaffäri | fleissige, rührige Menschen | |||
| (g)schaffig | arbeitsam | |||
| gschaffät | geschafft, gearbeitet | |||
| Schapf | Wassermenge | ä Schapf Wassär aafletzä ganzi Schäpf trunkä vgl Schaff (Gefäss) > Gutz, Flatz | ||
| scheidä | scheiden | mhd scheiden, schiden (vgl Schiedsrichter, entschieden) Schaaff scheidä d Milch scheidät neu: Ehe scheiden | ||
| Schlaaff | Schlaf | mhd slaf Schlaafsack, Schlaafplatz LU Schloof | ||
| schlaaffä | schlafen | schteihert gschlaaffä > ei-schlääffig, gschlaaffärät, schliäf, ii- übär- uus- vär- värt-, iischlääffärä | ||
| schliäf | ich würde schlafen | dä schliäf i dr ganz Taag > schlaaffä | ||
| Schöpfär | Schöpfer | mhd schaepfer: Schöpfgerät,Erschaffer Lehrer Weissen: wir haben jetzt von Gott dem Schöpfer geredet, weiss einer noch ein anderes Wort? - Schüler: Suppäschöpfär, Hundschöpfär! Gschöpf | ||
| Schtafflä | Staffel | (Stufen) Schtaffelgebätt (Mess-Stufengebet früher) neu Flugzeugstaffel, gestaffelt, gestuft vgl Flurname Staffelbach > Schtapfätä | ||
| schtändligä | stehend | schtändläg(s)ä: ässä, schlaaffä, schiässä | ||
| Schtapfä | Stufe | > Schtaffel vgl Fuss-Stapfen, Familienname Stapfer | ||
| schteihert | steinhart | schteihert gschlaaffä | ||
| Schtiich | Stich | mhd stich 1) Mässär-, Wäschpi- vgl Kunstgewerbe: Kupferstich, Holzstich > schtächä 2) Krankheit: Lunggä-, Häärz-, Sunnä- am Stiich gestorben (+ Illgau 1702): heimli Schtiich = Lungenentzündung 3) Missgeschmack: der Moscht, der Wii hed ä Schtiich 4) bildlich: kä Schtiich ghöörä, gsee, schlaaffä kein Stichlein, kein bisschen 5) Schiessen, Jassen: Schtiich = Treffer > Uus-schtiich |
| Dialekt: | Aff |
| Deutsch: | Affe |
| Tornister (> Haaraff), Schimpfwort äffälä (nachäffen) Äffli Z Schwiiz ussä hed einä dr Güntärä Balz wellä aazündä: vorig isch äs ganzäs Poschtauto voll Affä is Taal inä gfaarä! dä seid dr Balz: worum bisch duu nu daa? hesch kä Platz me ghaa? | |
| Dialekt: | Affärä |
| Deutsch: | Affäre |
| (frz. affaire, unangenehme Geschichte) | |
| Dialekt: | Affitüürä |
| Deutsch: | Abenteuer |
| Kraftspiele bei einem Fest (Schwingen, Steinstossen, Springen) die Jugend averthürte | |
| Dialekt: | Haagaff |
| Deutsch: | Affe |
| Dialekt: | Äärbätli |
| Deutsch: | kleine Arbeit |
| äs schöns Äärbätli arbeiten: Wort aarbeitä bei uns ungebräuchlich > schaffä, wärchä | |
| Dialekt: | afä |
| Deutsch: | viel |
| verkürztes aafaa, äs faad afä rägnä si söttid afä schaffä > afig | |
| Dialekt: | am |
| Deutsch: | am |
| am Sunntig, am Schattä, am Bächli, am Haag, am Änd, am Ässä, am Schaffä, am Zämäghijä, am Drüü, am Redä aa, am beschtä, am fürnämmschtä, am meischtä, am dümmschtä, amänä Oort = am änä = an einem Ort ammär: an mir (a miär), ammär ghangät, vgl. Familienname Ambauen, Ambord, Ambühl, Amgwerd, Amstutz, Amstad, Amsteg, Wemfall (Dativ) gib s am Vatter am Vatter sis Huus | |
| Dialekt: | ärschaffä |
| Deutsch: | |
| Lehrer: wer hed dWält ärschaffä? - Schüler: ii nüüd! | |
| Dialekt: | ärtschlaaffä |
| Deutsch: | entschlafen |
| mhd erslâfen > värtschlaaffä | |
| Dialekt: | baff |
| Deutsch: | verblüfft, überrascht |
| (paff) OW paffer as paff | |
| Dialekt: | bim |
| Deutsch: | beim |
| bim Huus, bim Vatter, bim Schaffä, bim Haar > bi, bii | |
| Dialekt: | blooss |
| Deutsch: | nur, kaum blooss |
| nu einisch schlaaffä, und dä isch Wiänachtäsi hend blooss mögä inä, isch äs scho choo gu haglä mhd bloz =nackt | |
| Dialekt: | Bodä |
| Deutsch: | Boden Erdboden |
| d s Bodä ghiijä d s Bodä schlaa undärä Bodä choo ufum läärä Bodä schlaaffä a Bodä hockä Dr Bodä isch schonu raass choo:? hed einä värzellt, wonär im Ruusch z Bodä gschossä isch! | |
| Dialekt: | Buu |
| Deutsch: | Bau |
| mhd bû an Sant Sigmunds Buu (Bonstetten, Zürich) neu: uf um Buu schaffä (im Baugewerbe),Tierbau: Dachs, Fuchs, Munggen > Nüü-, Aa- Büüli | |
| Dialekt: | cha |
| Deutsch: | er/sie/es kann |
| (> chönnä, chasch): ich cha, är cha, mä cha schaffä chan är guät chochä cha si wool gumpä cha äs usinnig cha mä da durä? we cha mä-n-au! da cha mä si värgaa | |
| Dialekt: | Chabis |
| Deutsch: | Kabis, Kappes, Weisskohl |
| mhd kabez Chabis mid Schaaffleisch Chabishäu(p)tli Schimpfwort: Chabis, ja Chabis = Blödsinn | |
| Dialekt: | Chapf |
| Deutsch: | |
| häufiger Flurname mhd kapf (Hügel, Aussichtspunkt), Kapfli (Hürithal) (mhd kapfen = gaffen) | |
| Dialekt: | Chlaaftär |
| Deutsch: | Klafter |
| altes Mass (ausgeklaffte Arme) mhd klâfter Fuss, 3 Ellen, 180 cm, 3 Ster Holz chlaafterteuffä Schnee | |
| Dialekt: | Chlack |
| Deutsch: | Spalt, Riss, Ritze |
| (an Gebäude, Fels, Gletscher, Haut) Mz ChläckId mhd klac > Chlaffä, Hick | |
| Dialekt: | Chlaffä |
| Deutsch: | Klaffe, Klappertopf |
| (Wiesenblume, deren Samen-Hüllen in der Reife klappernd aufklaffen) mhd klaffere klaffender Riss, klaffende Wunde >Chlack | |
| Dialekt: | Chlepfärä |
| Deutsch: | Leimkraut |
| (Chlepfärli)> Chlaffä, chlefälä | |
| Dialekt: | Chrachä |
| Deutsch: | Krachen |
| klaffender Abgrund, abgelegenes Gebiet z.B. Krachen (Menzberg LU) Mz Chrächä | |
| Dialekt: | driischiässä |
| Deutsch: | reinschiessen |
| (hineinrasen mit Fahrzeug,zu rasch sich in etwas einmischen mä sött nüd äso driischiässä!),in den Ostländern: da sinds bim Schaffä nüd äso driigschossä! | |
| Dialekt: | dumm |
| Deutsch: | dumm |
| mhd tumb ä dummi Sach di Gschiidä und di Dummä Schimpfwort: Dummä Aff, Cheib, Esel, Hund, Lööli Dummi Chuä, Geiss, Gans, Scheesä Dumms Huän öppis dummä Cheibs | |
| Dialekt: | Egg träägä |
| Deutsch: | gestaffelt arbeiten |
| Dialekt: | feilhaa |
| Deutsch: | feilhalten, zum Verkauf anbieten |
| uf dem Merkt veyl gehept > Muulaffä | |
| Dialekt: | Fisch |
| Deutsch: | Fisch |
| mhd visch (Fischä: neu Karteikarte Fischenaffäre) | |
| Dialekt: | gaffä |
| Deutsch: | gaffen, schauen |
| mhd gaffen, kapfe = Brille > Chapf, umägaffä | |
| Dialekt: | Gaffi |
| Deutsch: | Gaffer |
| Gaffi! = hör auf zu gaffen! > Chapf | |
| Dialekt: | Garettä |
| Deutsch: | Karrette, Schubkarren, Carette |
| (jenisch: Gare = Wagen) Z Oberwil hed einä ds Garettli zundärobsi umägschtoossä: “i bi daa zum Schpinnä und nüd zum Schaffä!” >Charä (Karren) | |
| Dialekt: | gebenedeiä |
| Deutsch: | lobpreisen |
| “Gebenedeit bist du” mhd benedîen Du hesch da nüüd z gebenedeiä! = du hast da nichts zu schaffen! | |
| Dialekt: | geislä |
| Deutsch: | mit der Geissel hantieren |
| Ds Baschä Seebäli hed meischt gschlaaffä, wänn är mid um Fuärwärch duruus ader durinä isch, und hed am Ross d Geislä ums Füdlä gschtrichä,dä hed um dr Wiisäli im Ried usem Pfeischter uusä grüäft: Der für uns ist gegeisselt worden! | |
| Dialekt: | Geiss |
| Deutsch: | Ziege |
| (bei uns Fremdwort) mhd geiz Wie man Geyss lösen soll Noch zu meiner Jugenzeit hielten die meisten Nichtbauern ein paar Geissen. Schnellsprechübung: Guggälärs Geiss gänd ganz Güntä guätä Geissgaffi | |
| Dialekt: | ggaffät |
| Deutsch: | gegafft |
| Dialekt: | Ginöffäl |
| Deutsch: | Dummkopf Gähn-Affe |
| (-ul) >gainä (mhd gînen) | |
| Dialekt: | Gläff |
| Deutsch: | Laffe, Maul, Fratze |
| Id 2,607 heb einisch dis Gläff zuä! | |
| Dialekt: | Graasaff |
| Deutsch: | hochmütiger Einfaltspinsel |
| Dialekt: | gschäftä |
| Deutsch: | Geschäft betreiben |
| > schaffä | |
| Dialekt: | gu |
| Deutsch: | |
| Zusatzwort zu gehen und kommen: gang gu luägä! = geh (um zu) schauen! äs chunnt gu rägnä, gu haglä, gu schniijä .. i chumä gu luägä är isch (gangä) gu ässä, gu schaffä, gu hiirtä, gu schlaaffä .. Scherzweise: gang gugä giigä! Illgau: ich gaa gu Schwiiz (das alte gen = gegen, nach) > chu | |
| Dialekt: | Gwafföör |
| Deutsch: | Haarschneider |
| frz coiffeur anderswo Frisör frz friseur | |
| Dialekt: | Gweer |
| Deutsch: | Schutz-Waffe |
| Dialekt: | Haaraff |
| Deutsch: | |
| alter Militär-Tornister mit behaartem Leder | |
| Dialekt: | Hagraffä |
| Deutsch: | Agraffe |
| Dialekt: | Heräässä |
| Deutsch: | Essen der Geistlichen |
| alt Pfaffämääli | |
| Dialekt: | Herägass |
| Deutsch: | Herrengasse |
| in Schwyz, alt Pfaffengasse | |
| Dialekt: | Herämattli |
| Deutsch: | Pfaffenmattli |
| Dialekt: | Heuschtöfel |
| Deutsch: | Heuschrecke |
| ahd hoistaffel engl grashoper | |
| Dialekt: | huärä |
| Deutsch: | |
| Verstärkung zu Schimpfwörtern: Aff (Fritz Ineichen: “Huerenaff”) | |
| Dialekt: | Ghüüraatäts |
| Deutsch: | |
| Kaffee und Schnaps, Gumäli und Birä | |
| Dialekt: | Huusä |
| Deutsch: | Hausen |
| verbreiteter Ortsname: Hausen, Neuhausen, Schaffhausen, Uffhusen, Wohlhusen vgl. Schmidig uf dem Hus | |
| Dialekt: | iischlaaffä |
| Deutsch: | einschlafen, taub werden |
| > ambeissälä | |
| Dialekt: | Kafi |
| Deutsch: | Kaffee |
| auch Gaffi Kafi Schnaps, Kafi im Glaas, luggä Kafi, äs Käfäli Gänd im än alti Kafimüli z triibä > Milchkafi, Schwarzäs, Wiikafi | |
| Dialekt: | Karaffä |
| Deutsch: | Karaffe |
| (arab.) Tafelflasche, Becher Karaffli | |
| Dialekt: | lafärä |
| Deutsch: | lafern, schwatzen |
| vgl Laffe Lifärä, nüd lafärä! äs Glafär | |
| Dialekt: | Laffä |
| Deutsch: | Laffe, Lappen |
| Schulterstück Rind mhd lappen | |
| Dialekt: | lampä |
| Deutsch: | lampen, schlaff |
| und lahm herabhängen mhd lampen glampät Glamp | |
| Dialekt: | glappät |
| Deutsch: | läppisch |
| ä glappätä Lööli > Laffä | |
| Dialekt: | Lauf |
| Deutsch: | Lauf |
| neu: Langlauf, Waffenlauf, Volkslauf (Mehrzahl:Läuff, Gläuff) | |
| Dialekt: | glumpät |
| Deutsch: | schlaff |
| Dialekt: | Määndig |
| Deutsch: | Mon(d)tag |
| mhd maentag, engl Monday > Pfaffäsunntig | |
| Dialekt: | mögä |
| Deutsch: | Kraft |
| mögä schaffä | |
| Dialekt: | Muulaffää |
| Deutsch: | Maulaffe(n) |
| Dr Güntärä Balz hed z Schwiiz ussä im änä Gschäft dr Maa gfraagt: was hend är dä feil? - Muulaffä! - Diä sind mäni woolfeil, as är nur nu einä hend! - | |
| Dialekt: | näbätänand |
| Deutsch: | nebeneinander |
| näbätänand schaffä, liggä, schlaaffä .. | |
| Dialekt: | nachäschlaaffä |
| Deutsch: | nachschlafen |
| Schlaf nachholen | |
| Dialekt: | Pfaff |
| Deutsch: | |
| altdeutsch für Pfarrer, Geistlicher, Herr ahd pfaffo Berg auf Glattalp (vgl Pfaffnau LU, Pfäffikon SZ, ZH Fam. Name Pfaff, Pfäffle) | |
| Dialekt: | Pfaffä |
| Deutsch: | |
| Mz Pfaffen | |
| Dialekt: | Pfaffäboonä |
| Deutsch: | |
| Gebäck in Form von Kügelchen | |
| Dialekt: | Pfaffächälläri |
| Deutsch: | |
| Haushälterin von Geistlichen | |
| Dialekt: | Pfaffämatt |
| Deutsch: | |
| Herrenmattli | |
| Dialekt: | Pfaffäsunntig |
| Deutsch: | Montag |
| (freier Tag der Pfaffen) | |
| Dialekt: | pfärärlä |
| Deutsch: | |
| Kinder spielen Pfarrer> Pfaff | |
| Dialekt: | Rääf |
| Deutsch: | Reff |
| (mhd reff raffen), Tragkorb anderswo Wort für unser Trääg-Gabeli,Klatschweib Hebel Räf (Raupfe) | |
| Dialekt: | raati |
| Deutsch: | vermutlich, so rate ich |
| (raat i) är isch raati värtschlaaffä är isch raati nu nüd värwachät | |
| Dialekt: | Rafälä |
| Deutsch: | Raffel, Rätsche |
| Dialekt: | Rafflä |
| Deutsch: | Raffel, Raspel |
| Dialekt: | rafflä |
| Deutsch: | raffeln, raspeln |
| mhd raffen = zupfen, raspen, raffen > Rätschä | |
| Dialekt: | ramisiärä |
| Deutsch: | zusammenraffen |
| frz ramasser auch ramsä | |
| Dialekt: | Rock |
| Deutsch: | Rock |
| Röck, Röckli, Rockfäckä, Waffärock neu: Musikart | |
| Dialekt: | Rünggli |
| Deutsch: | kleiner Rungg, Schelmenstreich |
| es Rüngli affitüre | |
| Dialekt: | Schaaff |
| Deutsch: | Schaf |
| (Einzahl und Mehrzahl) mhd schaf | |
| Dialekt: | Schaaffbock |
| Deutsch: | Schafbock |
| Dialekt: | Schaaffbock |
| Deutsch: | |
| Einsiedler Pilgergebäck | |
| Dialekt: | Schaafffärchbodä |
| Deutsch: | Schafpferchboden |
| auf der Glattalp | |
| Dialekt: | Schaaffschelm |
| Deutsch: | |
| Schimpfwort | |
| Dialekt: | Schaaffseckel |
| Deutsch: | |
| böses Schimpfwort | |
| Dialekt: | Schaaffseckel |
| Deutsch: | Pflanze |
| Dialekt: | Schaaffwääg |
| Deutsch: | Schafweg |
| Flurname | |
| Dialekt: | Schääffis |
| Deutsch: | Schaffleisch |
| Chabis und Schaaffleisch | |
| Dialekt: | schaffä |
| Deutsch: | schaffen, arbeiten |
| mhd schaffen was schaffät är? äs schaffät (= bewegt sich): Schnee, Gletscher, Berg, Teig, Holz | |
| Dialekt: | Schaffär, Schaffäri |
| Deutsch: | Schaffer |
| Dialekt: | Schaffär, Schaffäri |
| Deutsch: | fleissige, rührige Menschen |
| Dialekt: | (g)schaffig |
| Deutsch: | arbeitsam |
| Dialekt: | gschaffät |
| Deutsch: | geschafft, gearbeitet |
| Dialekt: | Schapf |
| Deutsch: | Wassermenge |
| ä Schapf Wassär aafletzä ganzi Schäpf trunkä vgl Schaff (Gefäss) > Gutz, Flatz | |
| Dialekt: | scheidä |
| Deutsch: | scheiden |
| mhd scheiden, schiden (vgl Schiedsrichter, entschieden) Schaaff scheidä d Milch scheidät neu: Ehe scheiden | |
| Dialekt: | Schlaaff |
| Deutsch: | Schlaf |
| mhd slaf Schlaafsack, Schlaafplatz LU Schloof | |
| Dialekt: | schlaaffä |
| Deutsch: | schlafen |
| schteihert gschlaaffä > ei-schlääffig, gschlaaffärät, schliäf, ii- übär- uus- vär- värt-, iischlääffärä | |
| Dialekt: | schliäf |
| Deutsch: | ich würde schlafen |
| dä schliäf i dr ganz Taag > schlaaffä | |
| Dialekt: | Schöpfär |
| Deutsch: | Schöpfer |
| mhd schaepfer: Schöpfgerät,Erschaffer Lehrer Weissen: wir haben jetzt von Gott dem Schöpfer geredet, weiss einer noch ein anderes Wort? - Schüler: Suppäschöpfär, Hundschöpfär! Gschöpf | |
| Dialekt: | Schtafflä |
| Deutsch: | Staffel |
| (Stufen) Schtaffelgebätt (Mess-Stufengebet früher) neu Flugzeugstaffel, gestaffelt, gestuft vgl Flurname Staffelbach > Schtapfätä | |
| Dialekt: | schtändligä |
| Deutsch: | stehend |
| schtändläg(s)ä: ässä, schlaaffä, schiässä | |
| Dialekt: | Schtapfä |
| Deutsch: | Stufe |
| > Schtaffel vgl Fuss-Stapfen, Familienname Stapfer | |
| Dialekt: | schteihert |
| Deutsch: | steinhart |
| schteihert gschlaaffä | |
| Dialekt: | Schtiich |
| Deutsch: | Stich |
| mhd stich 1) Mässär-, Wäschpi- vgl Kunstgewerbe: Kupferstich, Holzstich > schtächä 2) Krankheit: Lunggä-, Häärz-, Sunnä- am Stiich gestorben (+ Illgau 1702): heimli Schtiich = Lungenentzündung 3) Missgeschmack: der Moscht, der Wii hed ä Schtiich 4) bildlich: kä Schtiich ghöörä, gsee, schlaaffä kein Stichlein, kein bisschen 5) Schiessen, Jassen: Schtiich = Treffer > Uus-schtiich | |