| Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
|---|---|---|---|---|
| ääs | es | ääs, mis Wiibli! (Appenzell: ääs = eins) | ||
| ääsig | essbar | äs ääsigs Gresli essfreudig: äs ääsigs Chuäli Gotthelf: äsig | ||
| aaggässä | angefressen | aaggässnä Chääs, Öpfel, Mockä | ||
| ächt | echt | (unverfälscht) ächtä Träääsch ächti Eidgenossä! | ||
| achtä | beachten | chasch di achtä gu d Chääs achtä (wenden) | ||
| Alpchääs | Alpkäse | aus Alpmilch hergestellter Käse | ||
| äs | es | äs rägnät äs schniid äs dunndärät äs chund gu rägnä äs isch Sunntig äs isch si derwärt > ääs, is | ||
| ässä | essen | ich isä, du isisch, är isst, mr ässid, is! ässid! ässädmär! ich ääs, ich ässi, ich ha ggässä ds Ässä bringä aaggässnigs uusässä | ||
| Augämääss | Augenmass | ds Augämääss holä (Aprilscherz) | ||
| bäärschtä | bersten | Muo bäärschä = ächzen. auch bääschä | ||
| Bätziwasser | gebranntes Wasser | (Schnaps) aus Bätz(g)i > Bitzgi, Bützgi, Trääsch | ||
| Biisääss | Beisäss | mhd bisaezze | ||
| Bissä | Keil | (mhd bizze) > Chääsbissä | ||
| blaa | blau | mhd blâ: früher weitherum blaa blaaä Chääs: Magerkäse blaaä Chlee blaai Milch: abgerahmte Milch blaai Schtei : ungeeignet fürs Kalkbrennen | ||
| Blääschtel | Fettwanst | auch Blääschti > bloonät | ||
| brächä | brechen | äs Bei brächä, Chääs brächä > Bruch | ||
| Chääs | Käse, Käselaib | mhd kaese,ein Knabe erhält ein Stück Brot: was seit mä? - Chääs au! JzbM öfters: armen Lüten um Kes > feiss, mager Familie Käs: “jetzt ist ausgekäset!” - | ||
| Geisschääs | Ziegenkäse | |||
| Schaafchääs | Schafkäse | |||
| Chääschällär | Käsekeller | |||
| Chääschessi | grosser Kupferkessel zum Käsen > Sännchessi | |||
| Chääschuächä | Käswähe | beliebter Freitagsmittag (mit Gumälisuppä) | ||
| Chääsfisch | begehrter Abfall beim Käsen | |||
| Chääsgadä | Käsespeicher | (Käsgaden) | ||
| Chääslaab | Mittel zur Milchgerinnung beim Käsen | |||
| Chääslaad | behauener Stein als Käsepresse | |||
| Chääsreiffä | Holzreifen für runde Käse | kässreiffen > Jäärb | ||
| Chääsrindä | Käserinde | |||
| Chäässuppä | Suppe mit Käse und getrocknetem Brot | (Mittagsmahl) | ||
| Chäästannä | Holz für Käsreifen | |||
| Chääswääg | Käseweg | |||
| Chääszännä | altes Wettspiel an der Sennenkilbi; Grimassen schneiden. | |||
| Chääsärä | Käseren | Flurname (Land Mühlestuden, Alp bei Hochibrig) | ||
| Chääsärii | Käserei | > Sännärii | ||
| Chääsli | kleiner Käselaib | auch Familienname Käslin NW,neu: Schmelz-Käslein | ||
| Chääslichruut | Käsekraut | |||
| chääsä | Käse zubereiten | |||
| chääsälä | nach Käse riechen | äs chääsälät | ||
| Chrupfäbättlä | Fasnachtsbrauch der Kinder an der alten Fasnacht, im Haus im Hausgang dreimal zu singen: Chrupf, Chääs, Brood, Biräweggä, allärhand was iär hend,Vater unser .. (Chrupf = Chrapfä) | |||
| Chuäwintärig | Ertragsschätzung eines Bauerngutes | >Chüäässät | ||
| Chüäässät | Ertragsschätzung eines Bauernhofes | mehr dann vyerzig Küöessendts wintern | ||
| Chuächä | Kuchen, Wähen | mhd kueche > Baläntä, Chääs, Chriäsi, Öpfel, Rebarbärä | ||
| dä | den | (Dativ Plural) sägs dä Mannä sägs dä Lüütä 1838 Haaruus dä Biisäässä! oft nur Füllwort: das isch dä schonu einä! das isch dä schöön! | ||
| Fadä | Faden | mhd vaden -Püntäli, z Fadä schlaa fadägraad -schiinig äs hangät nur nu am änä Fadä dr Chääs ziät Fädä | ||
| feiss | feist, dick, fett | mhd veizt feissi Milch, feissä Chääs> heimlifeiss | ||
| Fleischchääs | Fleischkäse | |||
| Fraasä | Fräse | (Kreissäge, Schneefräse) Frääsäli | ||
| frääsä | Schnee fräsen | neu: mit übersetzter Geschwindigkeit rasen | ||
| frässä | fressen | (grob für essen) frääss: i frääss nu mee! gfrässä, gfrääsig, Gfrääs (Fresse), Fraas, frässlä | ||
| gältä | gelten/gegolten | ggultä mhd gelten Dr Pfarr hätt bim Alpävärsägnä zletscht nu söllä hööch uufä und hed nümmä mögä,dä hed är uufägrüäft: ghööräd iär mi? - Jaa! - Dä sölls gältä vo da undänuufä! - Drnaa hends dobä ä Chääs zeigt und grüäft: öb är ä gsääch? - Jaa! - Ja dä sölls ä gältä! | ||
| Geisschääs | Ziegenkäse | (früher Armenspeise, jetzt Delikatesse) | ||
| ghääsät | gekleidet | mhd gehaese (Kleidung)> wiissghääsät | ||
| Glääscht | Glasur | (auf Holzgefässen in heissem Anken geschwenkt: | ||
| Gläässi | Geläss, Spiegelglätte, Emailüberzug | |||
| graab | grau, schimmelig | mhd grâw graabs Brood, graabä Chääs | ||
| grääsig | graswüchsig | > guätgrääsig | ||
| greupfrääsig | heikel beim Essen, isst nicht alles | Greupfrääslig! greupelfräsig Gotthelf gräubäsig, Lienert gräubfrässig anderswo gschnäderfräsig >?chögg | ||
| Gwääsch | Abwaschwasser, Schweinekost | > wäschä, Süüwassär | ||
| hääs | Treibruf für Schweine häs! für Ferkel | |||
| Hebi | Halt, Stand, Griff | > Chääs-, Hand- | ||
| Heräässä | Essen der Geistlichen | alt Pfaffämääli | ||
| hiiläässig | nachlässig | (hingehenlassend) mhd hinlaezig 1480 Gelübde durch Hinlässigkeit etwas verschinen | ||
| Hindärsääss | Hintersässe, Beisässe | hindersäss vgl ON Hinterforst, Hintermoos, Hinterrhein | ||
| Hüttächääs | Hütten-Käse | frisch aus der Sennhütte | ||
| Jääs | Gährung | mhd jesen gären, treiben im Jääs choo: im Schussis Jääs choo: in Zorn geraten > Jässänä (Jessenen), gääch | ||
| Jääscht | Blutwallung, Hetze (Stress) mhd jêst Gischt, Schaum Jääscht im Gsicht | |||
| käs | keines | käs Maal käs Bei käs Huus käs Jaar käs Brood äs hed ä kä Mäntsch ä käs Woort gseid! betont: kään einzigä kääs einzigs Maal! > äkeinä, keinä, keis | ||
| Laad | Lad, Ladung | > Chääslaad | ||
| Landsaass | im Land gesessen | > Biisääss | ||
| läsä | lesen | mhd lesen ich läsä, du lisisch, är list, mr läsid, ich ha gläsä, lis! läsid! i lääs, i läsi im Läsibuäch leerä läsä > ab-, appä-, är-, uuf-, uus-, vär-, voor-, zämä- | ||
| Liichäässä | Leichenmal | |||
| Määs | Mass, Schöpfgefäss | mhd mâz ds Määs nää ds Augämääss vgl 1 Mass Bier (ungef.1 lt) Eidgen. Määs 1853 = 1,5 lt, Schwyzer Määs 1877 = 1,83 lt > mäsäli, Mäss | ||
| magär | mager | ä magärä Plegär magärä Chääs magers Land > megärär | ||
| magärräässig | mager und giftig | äs magärrässigs Wiibli > rääss | ||
| Maiäsääss | Maiensässe | (Wort bei uns bisher ungebrauchlich > Bäärg, Vooralp) | ||
| mässä | messen | mhd mezzen übär d Fluä mässä Mässlattä Milch mässä: Verkauf im offenen Ausschank > Määs, Augämääs, Fiäbärmässär, Meetär | ||
| midsambt | mit samt | är frisst dr Chääs midsambt em Tällär midsambt allem midsambt um Gäld fort | ||
| miini | meine | (betont) miini Frau miini Goofä miini Sachä Ä Tschalüünd-lär hed dr andär gfraagt, öb är im chönnt hälfä, sini Chääs usum Liiplis füräträägä - Nei, i muäs zeerscht miini! (beide hatten nichts!) | ||
| milt | mild | mhd milt miltä Chääs milts Wättär milti Hand | ||
| mittlär | mittler, durchschnittlich | ä mittläri Buurdi ä mittlärä Chääs | ||
| Moord | Mord | mhd mort Moords-Cheib, Moords-Füür, moords-tüür, moords-määssig, moords-luschtig vgl. huärä fromm, värreckt schöön | ||
| nääs(ä)lälä | näseln, durch die Nase reden, zärtlich nasenreiben | |||
| Nääsli | Näslein | auch Nääsäli | ||
| narämäässig | narrenmässig | äs hed narämäässig ghaglät | ||
| narämäässig | sehr | |||
| narämäässig | heftig | |||
| gniissät | durchtrieben, gemein | ä gniissätä Cheib gnissätä Chääs zu früh gegoren und deshalb unregelmässig gelocht | ||
| Pllegärchääs | missratener Käse | |||
| rääss | räss | mhd raeze, engl racy scharf im Geschmack: räässä Chääs scharf im Tun: ä räässi Antwort d Sunnä schiint alig rääss im Herbscht Gotthelf ein rässer Herr, Lienert ä rässe Wind rässsär, räässäschtä (Steigerung) | ||
| Räässi | Schärfe | |||
| rämsälä | nach Ramsen riechen (wänn Chüä Ramsä frässid, schmöckid drvoo Milch, Ankä, Chääs) | |||
| riibä | reiben | mhd riben gribä gribnä Chääs > Ribi, Ribäli | ||
| Saass | Sasse, Sesshafter | mhd saze > Biisääss, Landsaass vgl. Insasse | ||
| sälzi | heikel beim Essen mhd saeltsen (selten, seltsam) > greupfrääsig (sältä selten: früher ungebräuchlich, dafür schiär niä) | |||
| sant | samt | mhd samt mit sant allem frisst dr Chääs mitsant em Tällär | ||
| Gsääs | Gesäss | > Sääss | ||
| scharf | mhd scharpf für uns ein Fremdwort > rääss, ghauig, gschliffä | |||
| schnädärfrääsig | heikel im Essen | > greupfrääsig | ||
| Schnudärnaas | Rotznase, ungepflegtes Kind | Mz Schnudärnääs | ||
| Schreegmääss | Schrägmass | (Schreinerei) | ||
| Suppä | Suppe | Süppli Suppägsicht Suppen: Ankä- Aarmä- Bambäli- Böllä- Brood- Buächschtabä- Chääs- Chalti- Chindbetti-, Chriäsi- Fleisch- Fisch- Fideeli- Gigäli- Gmüäs- Gumäli- Gwundär- Habär- Määl- Milch- Phünktli- Schtäärndli- Schuäl- Tünkli- | ||
| süüchalt | saukalt | -heiss, -rääss, -hert, -schtiärfeiss |
| Dialekt: | ääs |
| Deutsch: | es |
| ääs, mis Wiibli! (Appenzell: ääs = eins) | |
| Dialekt: | ääsig |
| Deutsch: | essbar |
| äs ääsigs Gresli essfreudig: äs ääsigs Chuäli Gotthelf: äsig | |
| Dialekt: | aaggässä |
| Deutsch: | angefressen |
| aaggässnä Chääs, Öpfel, Mockä | |
| Dialekt: | ächt |
| Deutsch: | echt |
| (unverfälscht) ächtä Träääsch ächti Eidgenossä! | |
| Dialekt: | achtä |
| Deutsch: | beachten |
| chasch di achtä gu d Chääs achtä (wenden) | |
| Dialekt: | Alpchääs |
| Deutsch: | Alpkäse |
| aus Alpmilch hergestellter Käse | |
| Dialekt: | äs |
| Deutsch: | es |
| äs rägnät äs schniid äs dunndärät äs chund gu rägnä äs isch Sunntig äs isch si derwärt > ääs, is | |
| Dialekt: | ässä |
| Deutsch: | essen |
| ich isä, du isisch, är isst, mr ässid, is! ässid! ässädmär! ich ääs, ich ässi, ich ha ggässä ds Ässä bringä aaggässnigs uusässä | |
| Dialekt: | Augämääss |
| Deutsch: | Augenmass |
| ds Augämääss holä (Aprilscherz) | |
| Dialekt: | bäärschtä |
| Deutsch: | bersten |
| Muo bäärschä = ächzen. auch bääschä | |
| Dialekt: | Bätziwasser |
| Deutsch: | gebranntes Wasser |
| (Schnaps) aus Bätz(g)i > Bitzgi, Bützgi, Trääsch | |
| Dialekt: | Biisääss |
| Deutsch: | Beisäss |
| mhd bisaezze | |
| Dialekt: | Bissä |
| Deutsch: | Keil |
| (mhd bizze) > Chääsbissä | |
| Dialekt: | blaa |
| Deutsch: | blau |
| mhd blâ: früher weitherum blaa blaaä Chääs: Magerkäse blaaä Chlee blaai Milch: abgerahmte Milch blaai Schtei : ungeeignet fürs Kalkbrennen | |
| Dialekt: | Blääschtel |
| Deutsch: | Fettwanst |
| auch Blääschti > bloonät | |
| Dialekt: | brächä |
| Deutsch: | brechen |
| äs Bei brächä, Chääs brächä > Bruch | |
| Dialekt: | Chääs |
| Deutsch: | Käse, Käselaib |
| mhd kaese,ein Knabe erhält ein Stück Brot: was seit mä? - Chääs au! JzbM öfters: armen Lüten um Kes > feiss, mager Familie Käs: “jetzt ist ausgekäset!” - | |
| Dialekt: | Geisschääs |
| Deutsch: | Ziegenkäse |
| Dialekt: | Schaafchääs |
| Deutsch: | Schafkäse |
| Dialekt: | Chääschällär |
| Deutsch: | Käsekeller |
| Dialekt: | Chääschessi |
| Deutsch: | |
| grosser Kupferkessel zum Käsen > Sännchessi | |
| Dialekt: | Chääschuächä |
| Deutsch: | Käswähe |
| beliebter Freitagsmittag (mit Gumälisuppä) | |
| Dialekt: | Chääsfisch |
| Deutsch: | |
| begehrter Abfall beim Käsen | |
| Dialekt: | Chääsgadä |
| Deutsch: | Käsespeicher |
| (Käsgaden) | |
| Dialekt: | Chääslaab |
| Deutsch: | Mittel zur Milchgerinnung beim Käsen |
| Dialekt: | Chääslaad |
| Deutsch: | |
| behauener Stein als Käsepresse | |
| Dialekt: | Chääsreiffä |
| Deutsch: | Holzreifen für runde Käse |
| kässreiffen > Jäärb | |
| Dialekt: | Chääsrindä |
| Deutsch: | Käserinde |
| Dialekt: | Chäässuppä |
| Deutsch: | Suppe mit Käse und getrocknetem Brot |
| (Mittagsmahl) | |
| Dialekt: | Chäästannä |
| Deutsch: | Holz für Käsreifen |
| Dialekt: | Chääswääg |
| Deutsch: | Käseweg |
| Dialekt: | Chääszännä |
| Deutsch: | |
| altes Wettspiel an der Sennenkilbi; Grimassen schneiden. | |
| Dialekt: | Chääsärä |
| Deutsch: | Käseren |
| Flurname (Land Mühlestuden, Alp bei Hochibrig) | |
| Dialekt: | Chääsärii |
| Deutsch: | Käserei |
| > Sännärii | |
| Dialekt: | Chääsli |
| Deutsch: | kleiner Käselaib |
| auch Familienname Käslin NW,neu: Schmelz-Käslein | |
| Dialekt: | Chääslichruut |
| Deutsch: | Käsekraut |
| Dialekt: | chääsä |
| Deutsch: | Käse zubereiten |
| Dialekt: | chääsälä |
| Deutsch: | nach Käse riechen |
| äs chääsälät | |
| Dialekt: | Chrupfäbättlä |
| Deutsch: | |
| Fasnachtsbrauch der Kinder an der alten Fasnacht, im Haus im Hausgang dreimal zu singen: Chrupf, Chääs, Brood, Biräweggä, allärhand was iär hend,Vater unser .. (Chrupf = Chrapfä) | |
| Dialekt: | Chuäwintärig |
| Deutsch: | Ertragsschätzung eines Bauerngutes |
| >Chüäässät | |
| Dialekt: | Chüäässät |
| Deutsch: | Ertragsschätzung eines Bauernhofes |
| mehr dann vyerzig Küöessendts wintern | |
| Dialekt: | Chuächä |
| Deutsch: | Kuchen, Wähen |
| mhd kueche > Baläntä, Chääs, Chriäsi, Öpfel, Rebarbärä | |
| Dialekt: | dä |
| Deutsch: | den |
| (Dativ Plural) sägs dä Mannä sägs dä Lüütä 1838 Haaruus dä Biisäässä! oft nur Füllwort: das isch dä schonu einä! das isch dä schöön! | |
| Dialekt: | Fadä |
| Deutsch: | Faden |
| mhd vaden -Püntäli, z Fadä schlaa fadägraad -schiinig äs hangät nur nu am änä Fadä dr Chääs ziät Fädä | |
| Dialekt: | feiss |
| Deutsch: | feist, dick, fett |
| mhd veizt feissi Milch, feissä Chääs> heimlifeiss | |
| Dialekt: | Fleischchääs |
| Deutsch: | Fleischkäse |
| Dialekt: | Fraasä |
| Deutsch: | Fräse |
| (Kreissäge, Schneefräse) Frääsäli | |
| Dialekt: | frääsä |
| Deutsch: | Schnee fräsen |
| neu: mit übersetzter Geschwindigkeit rasen | |
| Dialekt: | frässä |
| Deutsch: | fressen |
| (grob für essen) frääss: i frääss nu mee! gfrässä, gfrääsig, Gfrääs (Fresse), Fraas, frässlä | |
| Dialekt: | gältä |
| Deutsch: | gelten/gegolten |
| ggultä mhd gelten Dr Pfarr hätt bim Alpävärsägnä zletscht nu söllä hööch uufä und hed nümmä mögä,dä hed är uufägrüäft: ghööräd iär mi? - Jaa! - Dä sölls gältä vo da undänuufä! - Drnaa hends dobä ä Chääs zeigt und grüäft: öb är ä gsääch? - Jaa! - Ja dä sölls ä gältä! | |
| Dialekt: | Geisschääs |
| Deutsch: | Ziegenkäse |
| (früher Armenspeise, jetzt Delikatesse) | |
| Dialekt: | ghääsät |
| Deutsch: | gekleidet |
| mhd gehaese (Kleidung)> wiissghääsät | |
| Dialekt: | Glääscht |
| Deutsch: | Glasur |
| (auf Holzgefässen in heissem Anken geschwenkt: | |
| Dialekt: | Gläässi |
| Deutsch: | Geläss, Spiegelglätte, Emailüberzug |
| Dialekt: | graab |
| Deutsch: | grau, schimmelig |
| mhd grâw graabs Brood, graabä Chääs | |
| Dialekt: | grääsig |
| Deutsch: | graswüchsig |
| > guätgrääsig | |
| Dialekt: | greupfrääsig |
| Deutsch: | heikel beim Essen, isst nicht alles |
| Greupfrääslig! greupelfräsig Gotthelf gräubäsig, Lienert gräubfrässig anderswo gschnäderfräsig >?chögg | |
| Dialekt: | Gwääsch |
| Deutsch: | Abwaschwasser, Schweinekost |
| > wäschä, Süüwassär | |
| Dialekt: | hääs |
| Deutsch: | |
| Treibruf für Schweine häs! für Ferkel | |
| Dialekt: | Hebi |
| Deutsch: | Halt, Stand, Griff |
| > Chääs-, Hand- | |
| Dialekt: | Heräässä |
| Deutsch: | Essen der Geistlichen |
| alt Pfaffämääli | |
| Dialekt: | hiiläässig |
| Deutsch: | nachlässig |
| (hingehenlassend) mhd hinlaezig 1480 Gelübde durch Hinlässigkeit etwas verschinen | |
| Dialekt: | Hindärsääss |
| Deutsch: | Hintersässe, Beisässe |
| hindersäss vgl ON Hinterforst, Hintermoos, Hinterrhein | |
| Dialekt: | Hüttächääs |
| Deutsch: | Hütten-Käse |
| frisch aus der Sennhütte | |
| Dialekt: | Jääs |
| Deutsch: | Gährung |
| mhd jesen gären, treiben im Jääs choo: im Schussis Jääs choo: in Zorn geraten > Jässänä (Jessenen), gääch | |
| Dialekt: | Jääscht |
| Deutsch: | |
| Blutwallung, Hetze (Stress) mhd jêst Gischt, Schaum Jääscht im Gsicht | |
| Dialekt: | käs |
| Deutsch: | keines |
| käs Maal käs Bei käs Huus käs Jaar käs Brood äs hed ä kä Mäntsch ä käs Woort gseid! betont: kään einzigä kääs einzigs Maal! > äkeinä, keinä, keis | |
| Dialekt: | Laad |
| Deutsch: | Lad, Ladung |
| > Chääslaad | |
| Dialekt: | Landsaass |
| Deutsch: | im Land gesessen |
| > Biisääss | |
| Dialekt: | läsä |
| Deutsch: | lesen |
| mhd lesen ich läsä, du lisisch, är list, mr läsid, ich ha gläsä, lis! läsid! i lääs, i läsi im Läsibuäch leerä läsä > ab-, appä-, är-, uuf-, uus-, vär-, voor-, zämä- | |
| Dialekt: | Liichäässä |
| Deutsch: | Leichenmal |
| Dialekt: | Määs |
| Deutsch: | Mass, Schöpfgefäss |
| mhd mâz ds Määs nää ds Augämääss vgl 1 Mass Bier (ungef.1 lt) Eidgen. Määs 1853 = 1,5 lt, Schwyzer Määs 1877 = 1,83 lt > mäsäli, Mäss | |
| Dialekt: | magär |
| Deutsch: | mager |
| ä magärä Plegär magärä Chääs magers Land > megärär | |
| Dialekt: | magärräässig |
| Deutsch: | mager und giftig |
| äs magärrässigs Wiibli > rääss | |
| Dialekt: | Maiäsääss |
| Deutsch: | Maiensässe |
| (Wort bei uns bisher ungebrauchlich > Bäärg, Vooralp) | |
| Dialekt: | mässä |
| Deutsch: | messen |
| mhd mezzen übär d Fluä mässä Mässlattä Milch mässä: Verkauf im offenen Ausschank > Määs, Augämääs, Fiäbärmässär, Meetär | |
| Dialekt: | midsambt |
| Deutsch: | mit samt |
| är frisst dr Chääs midsambt em Tällär midsambt allem midsambt um Gäld fort | |
| Dialekt: | miini |
| Deutsch: | meine |
| (betont) miini Frau miini Goofä miini Sachä Ä Tschalüünd-lär hed dr andär gfraagt, öb är im chönnt hälfä, sini Chääs usum Liiplis füräträägä - Nei, i muäs zeerscht miini! (beide hatten nichts!) | |
| Dialekt: | milt |
| Deutsch: | mild |
| mhd milt miltä Chääs milts Wättär milti Hand | |
| Dialekt: | mittlär |
| Deutsch: | mittler, durchschnittlich |
| ä mittläri Buurdi ä mittlärä Chääs | |
| Dialekt: | Moord |
| Deutsch: | Mord |
| mhd mort Moords-Cheib, Moords-Füür, moords-tüür, moords-määssig, moords-luschtig vgl. huärä fromm, värreckt schöön | |
| Dialekt: | nääs(ä)lälä |
| Deutsch: | näseln, durch die Nase reden, zärtlich nasenreiben |
| Dialekt: | Nääsli |
| Deutsch: | Näslein |
| auch Nääsäli | |
| Dialekt: | narämäässig |
| Deutsch: | narrenmässig |
| äs hed narämäässig ghaglät | |
| Dialekt: | narämäässig |
| Deutsch: | sehr |
| Dialekt: | narämäässig |
| Deutsch: | heftig |
| Dialekt: | gniissät |
| Deutsch: | durchtrieben, gemein |
| ä gniissätä Cheib gnissätä Chääs zu früh gegoren und deshalb unregelmässig gelocht | |
| Dialekt: | Pllegärchääs |
| Deutsch: | missratener Käse |
| Dialekt: | rääss |
| Deutsch: | räss |
| mhd raeze, engl racy scharf im Geschmack: räässä Chääs scharf im Tun: ä räässi Antwort d Sunnä schiint alig rääss im Herbscht Gotthelf ein rässer Herr, Lienert ä rässe Wind rässsär, räässäschtä (Steigerung) | |
| Dialekt: | Räässi |
| Deutsch: | Schärfe |
| Dialekt: | rämsälä |
| Deutsch: | |
| nach Ramsen riechen (wänn Chüä Ramsä frässid, schmöckid drvoo Milch, Ankä, Chääs) | |
| Dialekt: | riibä |
| Deutsch: | reiben |
| mhd riben gribä gribnä Chääs > Ribi, Ribäli | |
| Dialekt: | Saass |
| Deutsch: | Sasse, Sesshafter |
| mhd saze > Biisääss, Landsaass vgl. Insasse | |
| Dialekt: | sälzi |
| Deutsch: | |
| heikel beim Essen mhd saeltsen (selten, seltsam) > greupfrääsig (sältä selten: früher ungebräuchlich, dafür schiär niä) | |
| Dialekt: | sant |
| Deutsch: | samt |
| mhd samt mit sant allem frisst dr Chääs mitsant em Tällär | |
| Dialekt: | Gsääs |
| Deutsch: | Gesäss |
| > Sääss | |
| Dialekt: | scharf |
| Deutsch: | |
| mhd scharpf für uns ein Fremdwort > rääss, ghauig, gschliffä | |
| Dialekt: | schnädärfrääsig |
| Deutsch: | heikel im Essen |
| > greupfrääsig | |
| Dialekt: | Schnudärnaas |
| Deutsch: | Rotznase, ungepflegtes Kind |
| Mz Schnudärnääs | |
| Dialekt: | Schreegmääss |
| Deutsch: | Schrägmass |
| (Schreinerei) | |
| Dialekt: | Suppä |
| Deutsch: | Suppe |
| Süppli Suppägsicht Suppen: Ankä- Aarmä- Bambäli- Böllä- Brood- Buächschtabä- Chääs- Chalti- Chindbetti-, Chriäsi- Fleisch- Fisch- Fideeli- Gigäli- Gmüäs- Gumäli- Gwundär- Habär- Määl- Milch- Phünktli- Schtäärndli- Schuäl- Tünkli- | |
| Dialekt: | süüchalt |
| Deutsch: | saukalt |
| -heiss, -rääss, -hert, -schtiärfeiss | |