Muotathaler Dialekt	Schriftsprache	Erläuterung	Foto	Audio
schtand	wir/ihr/sie stehen, steht!	schtand graad! Lienert mier stand Jodelmesse Marty: Herrgott, miär stönd vor Diär! > schtaa
Schtand	Stand	im Schtand sii ä guätä Schtand haa Schtandplatz Schützäschtand, Schiibäschtand Schtänd am Määrcht, im Gadä vgl Ständerat, Standesamt, Ehestand, Standesehre
Schtandgötti	Stellvertreter
Schtandschiissär		Kälber, die im Stall auf den Stand scheissen, nicht in den Graben
Schtandträmel		der erste Trämel nach dem Stock
Schtandä	grosser Holzzuber	mhd stande (Stellfass, Kufe)
schtandid	stehen	“alli Mannä standid ii” > schtaa
Aaschtand	Anstand	Sprung aus dem Anstand, Jagd auf dem Anstand, Aaschtellig
Abschtand	Abstand	Abschtand nää
abschtaa	den Fuss aufsetzen	uf d Bei abschtaa abgschtandäs Wasser
Beinigs		Name eines steinigen Grundstückes, beidüürr: dürr wie Totengebein beihert: hart wie Knochen beimager: beinmager2) Bein (Schenkel) äs Bei schtellä uf d Bei schtaa Bei machä mit em lätzä Bei uufgschtandä hesch kä Siin sä hesch Bei! vgl Holz-, Stuhl-, Tisch-, Stand-
Biischtand	Beistand	(amtlich) värbiischtändät mhd bistant
bschtaa	stehen bleiben	ds Ziit isch bschtandä
Chopfschtand	Kopfstand
dussä	draussen, heraus	mhd da uzzen herausgekommen: d Sunnäwirbel sind scho dussä d Hääg sind scho dussä (aus dem Schnee) ds Vee isch scho dussä (im Freien) du bisch dussä (aus dem Spiel) draussen, ausserhalb des Thals: dussä värschtands das nüüd > driussä
Iischtand		Einstand machen in Stellung (Pfarrer, Schützen, Beamte)
Iischtand	Stellvertretung	> Uus-
Mannä	Männer	mhd mannen Mannä we Tannä! Alli Mannä schtandid ii! verdrängt durch Männär (Männärchoor), neuestens durch Herä (Damen und Herren) > Wild-, Schnee-
oni	ohne	mhd âne oni aachoo oni umäluägä oni as äs öppär merkt oni mä heig .. nid oni as mä voranä .. dr letscht oni einä = zweitletzter Dr root Hilträttärär isch einisch mit Schaaf uf Glaaris - und isch heichoo oni Schaaf und oni Gäld und oni Värschtand ) neu oonmächtig ohnmächtig, abscheulich, nicht zum Aushalten,noch neuer: bewusstlos (bisher: oni Värschtand, schwindä, gschwundä)
schtaa	stehen	ahd stân, mhd stên ich schtaa, du schtaasch, är schtaad, mr schtandid, schtach! schtand! schtandid! i schtiänd, i bi gschtandä > bschtaa, aa- ab- ii- umä- uuf- voor- zämä-
schtammär	stehen wir	(schtand miär) schtammär anä! schtammär rächt?anderswo: schtömmer, schtei mier > schtaa
übär	über	ahd uber (UW heute noch ubär!) mhd über 1) örtlich: übär d Brügg gaa übär d Fluä (seilriitä, mässä) übärs Land übär ä Chopf übärs Huus übärs Chrüüz übär ä Bäärg D Schmalaui isch übärundä, ds Fäldmoos isch übärobä und übärhindä, d Hööchweid isch au übärobä, abär übärvoor 2) schätzungsweise: übär Aug, übär d Fuuscht, übär d Hand mässä 3) zeitlich: übär Nacht füüf übär ölfi (11.05 Uhr) tagsübär übärs Jaar übärmoorä übär die andär Wuchä Über waas sött ä Pfarr niä predigä? - übär ä Schtund! 4) geistig: übär (ei)nä lachä übär öppis redä übär öppis tuä übärs lachä 5) zu hoch: übärs Boonäliäd übärs Värmögä übärä Värschtand > medä
Umschtand	Umstand	mach käni Umschtänd! si isch i andärä Umschtänd (schwanger)
Undärschtand	Unterstand
Värschtand	Verstand	oni Värschtand = bewusslos
värschtaa	verstehen	värschtaasch äs? Värschtand, värschtandä Füsse vertreten: ä chli gu d Füäss värschtaa
Vee	Vieh, Viech	mhd vihe, vehe (Vieh und Veh stritten sich lange um die Vorherrschaft, jetzt Vieh schriftdeutsch, Veh schweizerdeutsch) 1421 Veeweg 1503 vech summern Veehändlär, Veemäärcht, Vee-Uuflaag, Veeschtand, Veedokter (Vieh-Arzt) Gotthelf Die Käserei in der Vehfreud
wedär	weder	mhd denn > eitwedär, keitwedär 1) als im Vergleich: schöönär wedär gröössär wedär mee wedär liäbär wedär einä dümmär wedär dr andär! nüd mee wedär as choschtät! mee Glück wedär Värschtand! nüüd wedär Lüügä! (vgl. Euthaler Theater 1999: “Lügä, nüüd als Lügä!” 2) aber, hingegen: wedär äs isch eistär ä soo gsii! i darfs schiär nüd säge, wedär mr sind beed afig elter är lüügt susch we druckt, wedär das muäs mä im glaubä Lienert weder wo sind d’Buebe? 3) ausser es sei denn wedär äs wäär dä andärisch