Muotathaler Dialekt | Schriftsprache | Erläuterung | Foto | Audio |
---|---|---|---|---|
gräch | zurechtkommend | mhd gerech: gerichtet, bereit magsch älei gräch, ader muäss dr gu hälfä? i mag älei flätt gräch > grääch | ||
grächä | zurechtlegen, zurüsten | sich auf etwas gefasst machen mhd gerachen | ||
grächt | gerecht | mhd gereht > rächt, ungrächt, Urächt | ||
grächnät | gerechnet | hütt hemmär grächnät i dr Schuäl äs isch für söläs grächnät: für solches berechnet Hofers Franz zur Sage vom Kirchenbau: da hends dänk am Vee au nu öppis grächnät | ||
flätt | völlig | mhd vlât (sauber, ganz: so heute noch im Oberwallis) flätt voll, flätschnass (pflätsch-, flatter-), flätt tood, flätt aagleid, flätt und gräch = fertig, flättsuuber (völlig): da hörsch flättsuuber! flätt mit Fliis, flätt tätsch humor. flätt, flättär, am flättäschtä (flach, flau, platt) (flink, reinlich) > ufläätig | ||
grääch | ganz fertig | mhd gerech flätt und grääch > gräch, grächä | ||
ggrächät | zurechtgelegt, bereit | bisch ggrächät? hesch alls ggrächät? > rächä | ||
grob | grob, klotzig, unfertig | mhd grop grob grächnät, grob glismät | ||
Hagrächt | Hagrecht | Recht auf Einhagung eines Eigens gegen Allmeind | ||
Urächt | Unrecht | > ungrächt | ||
uusrächnä | ausrechnen | uusgrächnät! | ||
Wäägrächt | Wegrechte | mit Rechtsbot festgelegt im Amtsblatt | ||
Zuugrächt | Zugrecht | altes wichtiges Recht im Grundstückhandel, Einstandsrecht (alt und weitverbreitet, Zusammenhang mit überlangendem Kapital) vgl. zum Zuge kommen (Schachspiel) |
Dialekt: | gräch |
Deutsch: | zurechtkommend |
mhd gerech: gerichtet, bereit magsch älei gräch, ader muäss dr gu hälfä? i mag älei flätt gräch > grääch | |
Dialekt: | grächä |
Deutsch: | zurechtlegen, zurüsten |
sich auf etwas gefasst machen mhd gerachen | |
Dialekt: | grächt |
Deutsch: | gerecht |
mhd gereht > rächt, ungrächt, Urächt | |
Dialekt: | grächnät |
Deutsch: | gerechnet |
hütt hemmär grächnät i dr Schuäl äs isch für söläs grächnät: für solches berechnet Hofers Franz zur Sage vom Kirchenbau: da hends dänk am Vee au nu öppis grächnät | |
Dialekt: | flätt |
Deutsch: | völlig |
mhd vlât (sauber, ganz: so heute noch im Oberwallis) flätt voll, flätschnass (pflätsch-, flatter-), flätt tood, flätt aagleid, flätt und gräch = fertig, flättsuuber (völlig): da hörsch flättsuuber! flätt mit Fliis, flätt tätsch humor. flätt, flättär, am flättäschtä (flach, flau, platt) (flink, reinlich) > ufläätig | |
Dialekt: | grääch |
Deutsch: | ganz fertig |
mhd gerech flätt und grääch > gräch, grächä | |
Dialekt: | ggrächät |
Deutsch: | zurechtgelegt, bereit |
bisch ggrächät? hesch alls ggrächät? > rächä | |
Dialekt: | grob |
Deutsch: | grob, klotzig, unfertig |
mhd grop grob grächnät, grob glismät | |
Dialekt: | Hagrächt |
Deutsch: | Hagrecht |
Recht auf Einhagung eines Eigens gegen Allmeind | |
Dialekt: | Urächt |
Deutsch: | Unrecht |
> ungrächt | |
Dialekt: | uusrächnä |
Deutsch: | ausrechnen |
uusgrächnät! | |
Dialekt: | Wäägrächt |
Deutsch: | Wegrechte |
mit Rechtsbot festgelegt im Amtsblatt | |
Dialekt: | Zuugrächt |
Deutsch: | Zugrecht |
altes wichtiges Recht im Grundstückhandel, Einstandsrecht (alt und weitverbreitet, Zusammenhang mit überlangendem Kapital) vgl. zum Zuge kommen (Schachspiel) | |