Muotathaler Dialekt Schriftsprache Erläuterung Foto Audio
grächzurechtkommendmhd gerech: gerichtet, bereit magsch älei gräch, ader muäss dr gu hälfä? i mag älei flätt gräch > grääch
grächäzurechtlegen, zurüstensich auf etwas gefasst machen mhd gerachen
grächtgerechtmhd gereht > rächt, ungrächt, Urächt
grächnätgerechnethütt hemmär grächnät i dr Schuäl äs isch für söläs grächnät: für solches berechnet Hofers Franz zur Sage vom Kirchenbau: da hends dänk am Vee au nu öppis grächnät
flättvölligmhd vlât (sauber, ganz: so heute noch im Oberwallis) flätt voll, flätschnass (pflätsch-, flatter-), flätt tood, flätt aagleid, flätt und gräch = fertig, flättsuuber (völlig): da hörsch flättsuuber! flätt mit Fliis, flätt tätsch humor. flätt, flättär, am flättäschtä (flach, flau, platt) (flink, reinlich) > ufläätig
gräächganz fertigmhd gerech flätt und grääch > gräch, grächä
ggrächätzurechtgelegt, bereitbisch ggrächät? hesch alls ggrächät? > rächä
grobgrob, klotzig, unfertigmhd grop grob grächnät, grob glismät
HagrächtHagrechtRecht auf Einhagung eines Eigens gegen Allmeind
UrächtUnrecht> ungrächt
uusrächnäausrechnenuusgrächnät!
WäägrächtWegrechtemit Rechtsbot festgelegt im Amtsblatt
ZuugrächtZugrechtaltes wichtiges Recht im Grundstückhandel, Einstandsrecht (alt und weitverbreitet, Zusammenhang mit überlangendem Kapital) vgl. zum Zuge kommen (Schachspiel)
Dialekt:gräch
Deutsch:zurechtkommend
mhd gerech: gerichtet, bereit magsch älei gräch, ader muäss dr gu hälfä? i mag älei flätt gräch > grääch
Dialekt:grächä
Deutsch:zurechtlegen, zurüsten
sich auf etwas gefasst machen mhd gerachen
Dialekt:grächt
Deutsch:gerecht
mhd gereht > rächt, ungrächt, Urächt
Dialekt:grächnät
Deutsch:gerechnet
hütt hemmär grächnät i dr Schuäl äs isch für söläs grächnät: für solches berechnet Hofers Franz zur Sage vom Kirchenbau: da hends dänk am Vee au nu öppis grächnät
Dialekt:flätt
Deutsch:völlig
mhd vlât (sauber, ganz: so heute noch im Oberwallis) flätt voll, flätschnass (pflätsch-, flatter-), flätt tood, flätt aagleid, flätt und gräch = fertig, flättsuuber (völlig): da hörsch flättsuuber! flätt mit Fliis, flätt tätsch humor. flätt, flättär, am flättäschtä (flach, flau, platt) (flink, reinlich) > ufläätig
Dialekt:grääch
Deutsch:ganz fertig
mhd gerech flätt und grääch > gräch, grächä
Dialekt:ggrächät
Deutsch:zurechtgelegt, bereit
bisch ggrächät? hesch alls ggrächät? > rächä
Dialekt:grob
Deutsch:grob, klotzig, unfertig
mhd grop grob grächnät, grob glismät
Dialekt:Hagrächt
Deutsch:Hagrecht
Recht auf Einhagung eines Eigens gegen Allmeind
Dialekt:Urächt
Deutsch:Unrecht
> ungrächt
Dialekt:uusrächnä
Deutsch:ausrechnen
uusgrächnät!
Dialekt:Wäägrächt
Deutsch:Wegrechte
mit Rechtsbot festgelegt im Amtsblatt
Dialekt:Zuugrächt
Deutsch:Zugrecht
altes wichtiges Recht im Grundstückhandel, Einstandsrecht (alt und weitverbreitet, Zusammenhang mit überlangendem Kapital) vgl. zum Zuge kommen (Schachspiel)